Masaż podwodny

Masaż podwodny jest to zabieg dostępny w większości ośrodków fizjoterapeutycznych. Zalicza się do hydroterapii, gdyż jak sama nazwa wskazuje masaż odbywa się pod wodą. Może on być wykonywany automatycznie za pomocą dysz znajdujących się w ściankach wanny lub ręcznie, gdzie fizjoterapeuta własnoręcznie prowadzi dyszę po ciele pacjenta. Istotą zabiegu jest kierowanie na ciało pacjenta strumienia wody o odpowiednio dobranym ciśnieniu. Masaż podwodny może być stosowany na całe ciało lub na poszczególne jego części. Masaż podwodny wykonuje się na zlecenie lekarza, ale dostępne są modele wanien do użytku domowego. Zabiegi z wykorzystaniem wanien do masażu podwodnego oferowane są także w SPA i większości wodnych obiektów rekreacyjnych. Masaż podwodny jest chętnie stosowany przez pacjentów, gdyż nie obciąża zbytnio organizmu, a przynosi bardzo dobre efekty terapeutyczne.

Przygotowanie się do masażu podwodnego

Masaż podwodny powinno wykonywać się na nagie ciało, gdyż każda bariera znajdująca się na drodze strumienia wody ogranicza jego działanie. Jednak jeśli pacjent nie czuje się w takim stanie komfortowo dopuszcza się założenie przez mężczyzn kąpielówek, a przez kobiety -dwuczęściowego stroju kąpielowego. Przed zabiegiem należy wziąć kąpiel, oraz usunąć z ciała wszelkie maści, kremy i kosmetyki. Wskazane jest także zdjęcie ozdób, np. biżuterii. Długie włosy należy spiąć wysoko na głowie lub założyć czepek kąpielowy. Każdy pacjent zobowiązany jest do zabrania ręcznika oraz klapek kąpielowych, które będą służyły do chodzenia tylko w obrębie pomieszczenia, gdzie znajduje się wanna. Przed rozpoczęciem zabiegów należy poinformować fizjoterapeutę o skłonności do powstawania wybroczyn i krwiaków, gdyż pozwoli to na dobór odpowiedniej i bezpiecznej nasadki, w przypadku prowadzenia masażu podwodnego ręcznie oraz właściwego ciśnienia strumienia wody.

Metodyka wykonania zabiegu

Masaż podwodny przeprowadzany jest w specjalnie skonstruowanych wannach, gdzie w ściankach wbudowane są dysze. Wanny różnią się ilością dysz, średnicą otworków, a także ich rozmieszczeniem. Należy wspomnieć, że nie są one ułożone przypadkowo. W nowszych modelach duża ilość dysz znajduje się w części wanny, gdzie możliwe będzie emitowanie strumienia na okolice przykręgosłupowe, lędźwie oraz barki. Dzięki temu istnieje możliwość doboru odpowiedniego rodzaju masażu indywidualnie do potrzeb pacjenta. W niektórych wannach dołączona jest również dysza na długim wysięgniku do ręcznego prowadzenia strumienia wody. Pozwala to na skierowanie strumienia wody w konkretne miejsca lub okolice ciała. Na dyszę ręczna stosuje się różne nakładki, w zależności od efektu jaki chce się uzyskać. Mają one inne kształty, a także różnią się ilością i wielkością otworków. Najczęściej wykorzystywane są:

• okrągłe nasadki wgniatające – mają one powierzchnię pomiędzy 30 a 300 mm², pozwalają na wykonywanie masażu na małej powierzchni ciała oraz uzyskanie odpowiedniej siły strumienia wody, w związku z tym należy regulować ciśnienie wody w zależności od odczuć pacjenta, gdyż w przypadku zbyt dużego mogą pojawić się podskórne wybroczyny i krwiaki;
• nasadki typu „sito” (inaczej nasadka deszczowa) – jest to nasadka przeznaczona do wykonywania masażu delikatnego, łagodnego. Strumień wody spada na skórę w postaci „deszczu”, dzięki temu równomiernie i bezpiecznie działa na dużą powierzchnię ciała;
• nasadka „żabi pyszczek” – zawiera ona wąską szparę, przez którą przepływa strumień wody, dzięki temu możliwe jest wykonanie bardziej płaszczyznowego masażu o umiarkowanej sile;
• nasadka wirująca – przeznaczona głównie do masażu okolic stawów;
• oraz inne.

Dobór odpowiedniej nasadki uzależniony jest od miejsca jakie ma zostać poddane masażowy, jego wielkości, a także indywidualnych cech pacjenta, jak na przykład muskulatura, czy ilość tkanki tłuszczowej. Warto zaznaczyć, że podczas trwania zabiegu woda krąży w obiegu zamkniętym. Oznacza to, że jest ona pobierana z wanny przez specjalne pompy do dysz i następnie wypuszczana w postaci strumienia masującego. Wanny wyposażone są w uchwyty pomagające wejść i wyjść z wanny, a w niektórych na dnie zamontowane są także maty antypoślizgowe.

Lustro wody powinno być na takiej wysokości, aby zakryć wszystkie dysze znajdujące się na ściankach wanny. Po nalaniu wody do odpowiedniej wysokości pacjent wchodzi do wanny i siada na jej dnie. Po upływie około 30 sekund może się położyć. Po 2 minutach fizjoterapeuta wybiera odpowiedni program i rozpoczyna zabieg. Czas oczekiwania ma duże znaczenie, gdyż ma on na celu przystosowanie organizmu do ciśnienia hydrostatycznego wywieranego przez wodę oraz umożliwienie ogólnego rozluźnienia mięśni. W przypadku masażu automatycznego na ciało pacjenta skierowane są strumienie wody o parametrach ustalonych przez wybrany program. Działanie dysz nie musi być jednostajne. Wiele nowych wanien oferuje programy, gdzie w czasie zabiegu zmienia się ciśnienie z jakim wypuszczana jest woda z dysz lub niektóre dysze mogą się wyłączać lub włączać. W przypadku masażu podwodnego ręcznego fizjoterapeuta przez cały czas trwania zabiegu kieruje dyszę ze strumieniem wody na odpowiednie obszary ciała pacjenta. Dysza powinna być oddalona od ciała pacjenta o 10-30 cm. Jest to uzależnione od ciśnienia wody oraz średnicy otworków nasadki. Fizjoterapeuta kierując strumień wody pod odpowiednim kątem względem obszaru leczonego osiąga nieco inne efekty terapeutyczne. Ustawiając dyszę pod kątem prostym wywołuje najsilniejsze działanie, zwłaszcza na tkanki głębiej położone. Natomiast po aplikowaniu na skórę strumienia wody pod kątem ostrym uzyskuje delikatniejsze działalnie głównie na tkanki powierzchniowe. Z tego względu zabieg najczęściej rozpoczyna się od masażu pod kątem ostrym, a dopiero po pewnym czasie ustawia dyszę pod kątem prostym. Podczas trwania zabiegu należy informować fizjoterapeutę, jeśli masaż podwodny jest zbyt silny lub zbyt słaby. Wtedy fizjoterapeuta skoryguje parametry zabiegu, zmieniając głównie ciśnienie wody. Po upływie czasu przeznaczonego na masaż podwodny fizjoterapeuta wyłącza dysze, a pacjent powinien odczekać jeszcze 2-3 minuty spokojnie leżąc w wodzie. Następnie powinien usiąść i po upływie kolejnych 30-60 sekund wstać i powoli wyjść z wanny. Po zabiegu należy odpoczywać przez około 15-30 minut.

Podczas ręcznego wykonywania masażu podwodnego omija się pewne strefy na ciele pacjenta. Należą do nich: części kostne znajdujące się tuż pod skórą (talerze biodrowe, wyrostki kolczyste kręgosłupa), doły pachowe, podkolanowe, łokciowe, pachwiny, okolice żołądka i jelit, piersi u kobiet, okolice odbytu, narządy rodne, a także żylaki, świeże blizny, zmiany troficzne skóry, znamiona i brodawki. Podwodny ręczny masaż klatki piersiowej rozpoczyna się od mostka na obwód wzdłuż przestrzeni międzyżebrowych (z ominięciem piersi u kobiet). Dysza prowadzona jest ruchem kolistym, kilka razy wzdłuż całej klatki piersiowej. Następnie wykonuje się masaż pleców, również wzdłuż przestrzeni międzyżebrowych, z pominięciem wyrostków kolczystych kręgosłupa. Do masażu podbrzusza wykorzystywana jest nasadka o szerokim przekroju i niskim ciśnieniu. Natomiast masaż kończyny prowadzi się od dystalnych części (najbardziej oddalonych od tułowia) przesuwając się ku górze wzdłuż osi długiej kończyny. Strumień wody należy utrzymywać na większych grupach mięśniowych. Podczas masowania stawów stosuje się nakładkę wirującą. W przypadku występowania bólu w stawie, masowaniu poddaje się tkanki położone powyżej i poniżej danego stawu. Oczywiście istnieje możliwość kombinacji nasadek oraz siły strumienia wody, co pozwala na dostosowanie zabiegu indywidualnie do potrzeb pacjenta. Masaż podwodny można stosować łącznie z innymi zabiegami z zakresu fizykoterapii, poza zimnolecznictwem, ponieważ może to doprowadzić do osłabienia efektów zabiegów.

Dawkowanie

Temperatura wody w masażu podwodnym powinna mieścić się w granicach 36-37 °C. Najczęściej stosuje się ciśnienie wody w granicach 250-300 kPa (około 3 atm). Zazwyczaj u kobiet stosuje się niższe ciśnienie strumienia wody. Masaż podwodny automatyczny trwa zazwyczaj od 10 do 30 minut. Natomiast czas trwania masażu podwodnego ręcznego uzależniony jest od wielkości okolicy na jaką ma być aplikowany. Trwa on od 15 do 30 minut. Oczywiście w przypadku obu metod należy jeszcze doliczyć czas potrzebny na przygotowanie pacjenta do zabiegu oraz czas na przebranie po zabiegu. Masaż podwodny wykonuje się codziennie lub co drugi dzień w zależności od typu schorzenia oraz pożądanych efektów terapeutycznych. Ilość zabiegów w jednej serii to 10-15.

Działanie na organizm

Działanie masażu podwodnego jest podobne do oddziaływania na organizm masażu klasycznego. Jednak każdy z tych rodzajów masażu ma swoje zalety. Masaż podwodny w porównaniu do klasycznego prowadzony jest bardziej równomiernie. Jest to związane z jednolitym strumieniem wody oraz ustawieniem dysz mniej więcej w tej samej odległości od ciała. Możliwe jest również modyfikacja ciśnienia strumienia w trakcje zabiegu lub zmiana nakładki, jednak nadal jest on precyzyjnie jednolity. Strumień wody wywołuje ucisk na ciało pacjenta powodując masaż skóry, tkanek podskórnych i mięśni. Przyczynia się do zwiększenia krążenia krwi w skórze. Dzięki temu tkanki, na których prowadzony jest masaż podwodny są lepiej dotlenione i odżywione. Większy przepływ krwi powoduje usunięcie toksyn i zbędnych produktów przemiany materii z danych okolic. Równomierne przesuwanie strumienia wody po ciele pacjenta powoduje naprzemienne, delikatne zwężanie i rozszerzanie naczyń krwionośnych, co prowadzi do ich uelastycznienia. Wspomaga również procesy regeneracji tkanek. Zabieg prowadzi do zwiększenia przemiany materii. Masaż podwodny, działając na zakończenia nerwowe w skórze, wpływa pośrednio na regulację pracy narządów wewnętrznych unerwianych przez te struktury. Zastosowanie ciepłej wody wzmacnia efekt rozluźnienia mięśni. Również ucisk na skórę wywoływany przez ciśnienie hydrostatyczne wody wpływa na zmianę napięcia mięśni. Masaż podwodny prowadzi do uelastycznienia mięśni oraz zwiększenia ruchomości stawów. Po zabiegu pacjenci są wypoczęci oraz rozluźnieni. Masaż podwodny przeprowadzony w ciepłej wodzie wpływa na poprawę koncentracji i samopoczucia. Zabieg ten jest także polecany jako forma relaksu oraz regeneracji organizmu po wytężonym wysiłku fizycznym i psychicznym.

Reklama

Wskazania

Główne wskazania do stosowania masażu podwodnego to:

• stany po złamaniach, zwichnięciach, skręceniach;
• zwiększone napięcie mięśni;
• przykurcze w stawach;
• zespoły bólowe kręgosłupa;
• zaniki mięśniowe;
• stany pourazowe i pozapalne nerwów obwodowych;
• zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa;
• porażenia wiotkie i spastyczne;
• zmęczenie;
• zwiększenie ogólnej wydolności organizmu;
• otyłość

Przeciwwskazania

Jako główne przeciwwskazania do stosowania masażu podwodnego wymienia się:

• niewydolność krążenia;
• nieleczone nadciśnienie;
• obecność zakrzepów i żylaków;
• ciężkie zaburzenia czucia;
• choroba wieńcowa, stany po zawale serca;
• zaburzenia krążenia obwodowego;
• krwawienia;
• choroby skóry;
• uszkodzenia skóry;
• skłonność do występowania krwiaków i wybroczyn podskórnych;
• ciąża;
• utrudniony kontakt z pacjentem.

Reklama

Podsumowanie

Masaż podwodny jest zabiegiem oferowanym przez większość placówek fizjoterapeutycznych, a także przez ośrodki SPA i kompleksy basenowe. Może być on prowadzony automatycznie za pomocą dysz wbudowanych w ścianki wanny lub ręcznie z wykorzystaniem dyszy na wysięgniku. Podczas zabiegu woda z wanny jest zasysana przez specjalną pompę i wypuszczana z powrotem do wanny przez w/w dysze pod odpowiednim ciśnieniem. Zabieg jest wykonywany na zlecenie lekarza, jednak istnieje możliwość zakupu wanny działającej na podobnej zasadzie do użytku domowego. Pacjenci chętnie korzystają z masażu podwodnego, gdyż jest to zabieg przyjemny i przynoszący bardzo dobre efekty terapeutyczne, zwłaszcza w rozluźnieniu mięśni, regeneracji organizmu, a także poburzeniu krążenia w obszarze skóry i struktur podskórnych.

Autor:
mgr Monika Olszówka