Obniżone napięcie mięśniowe u dzieci

Data ostatniej aktualizacji: Luty 27, 2019

Polub portal Fizjoplaner.pl

Obniżone napięcie mięśniowe (hipotonia)

Jest to deficyt zdolności do utrzymania kontroli postawy ciała przeciwko sile grawitacji. Inaczej można zdefiniować wiotkość jako: zmniejszony opór na ruchy bierne kończyn, z często występującym zwiększonym zakresem ruchów w stawach. Określana jest również „zespołem dziecka wiotkiego”(flopy infant). Zespół ten stanowi niezwykłe wyzwanie diagnostyczne, ponieważ jest to nieswoisty zespół objawów i nie stanowi on odrębnej jednostki chorobowej.

Reklama

Najistotniejsze jest ustalenie, czy obniżonemu napięciu mięśniowemu towarzyszą inne objawy. W początkowych stadiach chorób hipotonia może stanowić dominujący objaw, co tym bardziej utrudnia diagnostykę dziecka wiotkiego. Ustalenie rozpoznania wymaga współpracy wielu specjalistów m. In.: neonatologa, neurologa, okulisty, genetyka, specjalisty chorób metabolicznych, ortopedy. Jak i również wykonania wielu badań dodatkowych.

Przyczyny obniżonego napięcia mięśniowego u dzieci

Przyczyny można rozpatrywać w czterech głównych aspektach:

hipotonia pochodzenia ośrodkowego; w wyniku niedotlenienia, krwawienia śródczaszkowe, zakażenia ośrodkowego układu nerwowego, encefalopatii, czyli uszkodzenia mózgu wywołane różnymi czynnikami np.: toksynami, truciznami, metalami ciężkimi
hipotonia pochodzenia obwodowego; choroby układu nerwowo- mięśniowego (rdzeniowy zanik mięśni, neuropatie, miopatie wieku niemowlęcego),
zaburzenia genetyczne, w których obecne są cechy dysmorfii, czyli charakterystyczne cechy wyglądu dla danej jednostki chorobowej, które odróżniają dziecko od ogólnie przyjętego kanonu urody (Zespół Downa, Zespół Willego i Pradera),
choroby tkanki łącznej; elastopatie pierwotne np.: Zespół Ehlersa i Danlosa, lub elastopatie wtórne w wyniku przebiegu chorób metabolicznych.

Reklama

Objawy

Często mówi się o triadzie objawów u dziecka z obniżonym napięciem mięśniowym jest to:
dysmorfia + hipotonia + choroba metaboliczna.

Przy różnicowaniu przyczyn wiotkości, należy również uwzględnić:

wiek dziecka (noworodek, niemowlę, dziecko)
obecność niedowładu
ocenić odruchy fizjologiczne (prawidłowe, wygórowane, osłabione, nieobecne)
przeprowadzić dokładny wywiad rodzinny – choroby matki (miastenia, dystrofia miotoniczna)
przeprowadzić dokładny wywiad okresu prenatalnego ( ruchy płodu), okresu okołoporodowego ( obniżona punktacja w skali Apgar, może sugerować obniżone napięcie mięśniowe od chwili narodzin)
ustalić lokalizację zmian.

Objawy kliniczne dziecka z obniżonym napięciem mięśniowym, to:

trudno wykrywalne odruchy toniczne,
obecne są odruchy rdzeniowe
trudność w utrzymaniu prawidłowej pozycji ciała,
deficyt reakcji prostowania
skłonność do przyjmowania pozycji nieprawidłowych i niezwykłych
duży, wypukły brzuch, koślawe kolana
dzieci te preferują siad W (pupa między stopami)
dziecko jest ciche, zadowolone, mało ruchliwe
ma słabe ruchy oddechowe
cichy głos, otwarte usta, trudności z gryzieniem, wady wymowy
przeprosty w stawach kolanowych i łokciowych
często podpiera głowę
w pozycjach wysokich szuka dodatkowej stabilizacji np. zahacza nogą o krzesło, opiera się plecami o ścianę.

Reklama

U niemowląt dodatkowo obserwuje się:

niechęć do leżenia na brzuchu
trudności w podpieraniu się na przedramionach po 3 miesiącu życia
po 4 miesiącu pozostają zgięte kolana
dodatkowo stabilizują się zaciskając pięści
niechętnie czworakują, jako formę lokomocji często wybierają shuffing czyli przemieszczanie się na pośladkach.

Najczęstszą przyczyną obniżonego napięcia mięśniowego u noworodków, jest uszkodzenie centralnego układu nerwowego, niedotlenienie prowadzące do Mózgowego Porażenia Dziecięcego. W takim przypadku gdy noworodek prezentuje objawy obniżonego napięcia mięśniowego (kończyny dolne w pozycji żaby, deficyt możliwości przeciwdziałania sile grawitacji, asymetria) w dalszym swoim rozwoju w okresie niemowlęcym, następnie dziecięcym obniżone napięcie mięśniowe rozwija się w kierunku antagonistycznym, czyli do wzmożonego napięcia mięśniowego (hipertonii) i w konsekwencji pełnego obrazu dziecka z Mózgowym Porażeniem Dziecięcym.

Reklama

Rozpoznanie

Badanie kliniczne dziecka z obniżonym napięciem mięśniowym:

Próba trakcyjna

Próba trakcyjna pull to sit , dziecko leżące na plecach, podciąga się za ręce, aby linia ciała utworzyła z podłożem kąt 45°. W tej pozycji głowa zdrowego niemowlęcia powinna być utrzymana w linii tułowia lub przygięta do mostka. Opadanie głowy do tyłu poza okresem noworodkowym świadczy o hipotonii osiowej.

Objaw szarfy

Objaw szarfy szraf sign, bada się u dziecka leżącego na plecach, próbując „owinąć” kończynę górną wokół szyi dziecka, jeśli możliwe jest przesunięcie łokcia poza linię środkową ciała, świadczy o to obniżonym napięciu mięśniowym w obrębie obręczy bakowej dziecka.

Odruch Landaua

Odruch Landaua central suspension, dziecko układa się na dłoni badającego, brzuchem do podłoża. Ocenia się ułożenie głowy, krzywizny tułowia oraz stopień zgięcia kończyn. U zdrowego noworodka, głowa może opadać, tułów jest łukowato zgięty, kończyny zwisają w pozycji zgięciowej. W przypadku dziecka wiotkiego w okresie noworodkowym kończyny zwisają bezwładnie, tułów tworzy łuk, głowa opada.

Objaw luźnych barków

Objaw luźnych barków shoulder suspension, bada się trzymając dziecko pod ramionami i unosząc je. Dziecko z obniżonym napięciem mięśniowym, nie przeciwdziała sile grawitacji i wyślizguje się, głowa opada.

Objaw scyzoryka

U dzieci w drugim półroczu, bada się objaw scyzoryka. Sadza się dziecko i obserwuje jego reakcję. Zdrowe niemowlę utrzymuję tę pozycję, głowa jest najwyższym punktem, natomiast dziecko z obniżonym napięciem mięśniowym zgina plecy w łuk, lub całkowicie kładzie się na udach, nie kontroluje głowy.

Dziecko z hipotonią charakteryzuje się małą aktywnością ruchową, dużo śpi, różnorodność jego ruchów jest uboga. Nie jest chętne do obserwowania świata i czerpania z niego doświadczeń.

Reklama

Postępowanie przy obnizonym napieciu mieśniowym

Leczenie dzieci z obniżonym napięciem mięśniowym jest uzależnione od jego rodzaju i przyczyny. Fizjoterapia jest bardzo ważnym czynnikiem terapeutycznym, pozwala na zapobieganie deformacją w obrębie układu kostnego, przeciwdziała zmianom w budowie i funkcji mięśni.

Autor: mgr Grażyna Sokołowska
fizjoterapeuta, terapeuta NDT Bobath

Reklama