Masaż Shantala

Masaż Shantala wywodzi się z tradycji indyjskiej, gdzie kobiety masują swoje dzieci od momentu narodzin. W Indiach techniki masażu przekazywane są z pokolenia na pokolenie i stanowią formę codziennej pielęgnacji dziecka. Ich głównym celem jest budowanie więzi z dzieckiem, a także stworzenie warunków, w których dziecko czuje się bezpiecznie i spokojnie.

Pierwszym, który opisał i usystematyzował techniki masażu Shantala był Frederick Leboyer (francuski lekarz ginekolog i położnik) w 1976 roku. Podczas pobytu w Indiach zafascynował go masaż i efekty jakie później widział u dzieci. Swoje obserwacje i wnioski zawarł w publikacji „Shantala. Tradycyjna sztuka masażu”, która przeniosła techniki masażu do świata zachodu.

Leboyer uważał, iż taka forma masażu poza aspektem fizycznym, niesie za sobą wiele, pozytywnych aspektów psychologicznych.

Wskazania do stosowania masażu Shantala

Masaż Shantala wykorzystywany jest dwojako, po pierwsze jako forma profilaktyki dzieci zdrowych, po drugie jako forma wspierania procesu terapeutycznego dzieci chorych. 

Przeciwwskazania

Masaż Shantala jest bardzo łagodną formą terapii, ale mimo wszystko występują pewne przeciwwskazania do wykonywania masażu:

• zmiany chorobowe w obrębie tkanki skórnej
• infekcje bakteryjne i wirusowe
• zmiany grzybicze
• zmiany nowotworowe
• zmiany alergiczne
• stany podgorączkowe
• stany zapalne
• dysplazja stawów biodrowych
• stan po szczepieniu
• choroby układu oddechowego
• epilepsja
• limfadenopatia (limfadenopatia – powiększenie węzłów chłonnych na skutek stymulacji antygenowej)

Reklama

Korzyści z masażu Shantala

Wielu autorów badań podkreśla korzystny wpływ masażu Shantala na zachowanie dzieci, tzn. po masażu zaobserwowano, iż dzieci lepiej śpią, łatwiej i spokojniej zasypiają, są spokojniejsze i bardziej wyciszone. Istotne różnice zachodziły również w kwestii płaczliwości dziecka oraz poprawy rytmu wypróżniania się (profilaktyka zaburzeń jelitowych oraz redukcja dolegliwości bólowych). Regulacja rytmu dobowego dziecka związana jest z pozytywnym wpływem masażu na normalizację wydzielania kortyzolu.

Bardzo ważnym aspektem wykonywania masażu Shantala jest budowanie więzi i relacji pomiędzy rodzicami a dzieckiem. Badania dowodzą, iż czuły dotyk bardzo mocno stymuluje układ nerwowy dziecka, a także wzmacnia poczucie bezpieczeństwa i przynależności.

Pozytywny wpływ masażu Shantala u dzieci chorych

• astma – poprawa szczytowego przepływu powietrza
• mózgowe porażenie dziecięce, zespół Downa – poprawa w zakresie napięcia mięśniowego oraz małej i dużej motoryki
• autyzm – poprawa w zakresie snu, mniejsza awersja do dotyku oraz poprawa w zakresie zachowań niepożądanych
• płodowy zespół alkoholowy (FAS) – spadek stężenia kortyzolu we krwi, obniżenie poziomu lęku
• zespół nadpobudliwości ruchowej (ADHD) – poprawa w zakresie uspokojenia i wyciszenia

Warunki do przeprowadzenia masażu Shantala

• masaż wykonywać można raz lub nawet dwa razy dziennie, ważne aby dziecko było przed posiłkiem albo co najmniej dwie godziny po posiłku
• temperatura powietrza w pomieszczeniu musi być odpowiednio dobrana (około 22⁰ C) ponieważ dziecko do masażu jest rozbierane
• dziecko musi być w dobrym nastroju – płacz, niepokój, rozdrażnienie są przeciwwskazaniami do wykonywania masażu
• opiekun masuje dziecko w wygodnej pozycji, najczęściej jest to siad prosty na ziemi, wówczas dziecko kładzione jest na kończynach dolnych – pozycja ta ułatwia nawiązanie kontaktu wzrokowego z dzieckiem
• masaż rozpoczynany jest po nawiązaniu kontaktu wzrokowego i emocjonalnego z dzieckiem
• do masażu wykorzystywane są naturalne olejki lub oliwka

Metodyka masażu Shantala – czyli jak masować krok po kroku

Dominującą techniką masażu Shantala jest głaskanie powierzchowne, które charakteryzuje się powolnymi, delikatnymi i płynnymi ruchami. Technika ta oddziałowuje przede wszystkim na warstwy położone bardziej powierzchownie, tj. naskórek, skóra właściwa wraz z włosami.  Ważnym aspektem masażu jest przyzwyczajenie dziecka do dotyku, które osiąga się poprzez dużą liczbę powtórzeń określonych ruchów, a także poprzez ciągły kontakt rąk z ciałem dziecka.

Kierunek ruchu:

• Brzuch - Kierunek ruchu zgodnie z przebiegiem mięśnia prostego brzucha, a także ruch okrężny zgodnie z przebiegiem jelita grubego

• Klatka piersiowa - Kierunek ruchu od mostka na boki

• Grzbiet - Kierunek ruchu czaszkowo-ogonowy wzdłuż kręgosłupa, tj. od potylicy w kierunku do kości krzyżowej i kończyn dolnych, Kierunek prostopadły w stosunku do kręgosłupa

• Kończyny górne i dolne - Kierunek ruchu od części proksymalnych (bliższych) do części dystalnych (dalszych)

• Twarz - Kierunek ruchu od linii pośrodkowej na boki, w kierunku skroni i uszu

Masaż wykonywany jest w pozycji siadu prostego (terapeuta) z dzieckiem ułożonym na kończynach dolnych. Dziecko leży na plecach, zwrócone twarzą do terapeuty. Pozycja ta zapewnia komfort, poczucie bezpieczeństwa oraz stały kontakt wzrokowy i słowny terapeuty z dzieckiem.

Technika masażu oraz chwyty terapeutyczne:

Klatka piersiowa

W obrębie klatki piersiowej wykonywana jest technika głaskania:

• oburącz – obie ręce poruszają się od mostka na boki (technika „otwierania książki”)

• jednorącz – ręka terapeuty przemieszcza się skośnie od żeber do przeciwnego barku, następnie druga ręka przemieszcza się analogicznie (technika „skrzyżna”)

Kończyny górne

W obrębie kończyn górnych wykonuje się następujące techniki:

• głaskanie cylindryczne (obejmujące) wykonywane jednorącz (druga ręka trzyma kończynę górną) w kierunku od barku do dłoni

• głaskanie chwytem cylindrycznym w przeciwnych kierunkach, tzn. obie ręce terapeuty chwytają ramię i wykonują ruchy w przeciwnych kierunkach

• głaskanie strony dłoniowej ręki, wykonywane kciukiem

• głaskanie cylindryczne wykonywane palcami – technika „ściągania pierścionków” obejmuje każdego palca osobno, a ruch wykonywany jest w kierunku dystalnym, do paliczka

Powłoki brzuszne

 
W obrębie powłok brzusznych głaskanie wykonywane jest płasko ułożoną dłonią:

• dłoń ułożona poprzecznie – ruch wykonywany od linii mostka w kierunku linii spojenia łonowego

• dłoń ułożona podłużnie – ruch wykonywany zgodnie z przebiegiem jelita grubego, tzn. ruch od prawego dołu biodrowego w kierunku prawego podżebrza (3 powtórzenia), następnie ruch od prawego podżebrza w kierunku lewego podżebrza (3 powtórzenia), i końcowo ruchu z lewego podżebrza w kierunku lewego dołu biodrowego (3 powtórzenia). W ostatnim etapie masażu wszystkie składowe ruchu łączy się w całość.

Kończyny dolne

W obrębie kończyn dolnych techniki są analogiczne do kończyn górnych i obejmują:

• głaskanie cylindryczne jednorącz, wykonywane w kierunku od stawu biodrowego do stopy

• głaskanie cylindryczne oburącz, wykonywane w przeciwnych kierunkach (jedna ręka pracuje w lewo, druga ręka pracuje w prawo)

• głaskanie podeszwowej strony stopy, wykonywane kciukiem, w kierunku od pięty do palców

• głaskanie cylindryczne palców, wykonywane od części proksymalnych do części dystalnych – technika „ściągania pierścionków”

Grzbiet

W obrębie grzbietu wykonywane są następujące techniki:

• głaskanie oburącz, wykonywane dłońmi ułożonymi poprzecznie względem kręgosłupa – ruch wykonywany jest w przeciwnych kierunkach
• głaskanie jednorącz, dłonią ułożoną poprzecznie do kręgosłupa – ruch wykonywany jest w kierunku od potylicy do kości krzyżowej
• głaskanie wykonywane palcami, na przebiegu mięśnia prostownika grzbietu (po obu stronach kręgosłupa) w kierunku od kości krzyżowej do potylicy
• rozcieranie wykonywane na przebiegu mięśnia prostownika grzbietu, od kości krzyżowej w kierunku potylicy

Twarz

Na twarzy wykonuje się techniki głaskania:

• głaskanie wykonywane kciukami wykonywane w następujących kierunkach: od linii środkowej czoła w kierunku skroni, od skrzydełek nosa w poprzek policzka, od kącików ust w kierunku ucha oraz od linii środkowej brody, wzdłuż żuchwy i do ucha
• głaskanie dookoła oczu
• głaskanie dookoła ust
• głaskanie od nasady nosa do skrzydełek nosa
• głaskanie końcowe wykonywane całymi dłońmi, tzw. głaskanie otulające, wykonywane od środka twarzy na boki

Kolejność opracowywanych struktur w masażu Shantala:

1. Klatka piersiowa (leżenie tyłem)
2. Kończyny górne (leżenie tyłem)
3. Powłoki brzuszne (leżenie tyłem)
4. Kończyny dolne (leżenie tyłem)
5. Grzbiet (leżenie przodem)
6. Twarz (leżenie tyłem)

Autor: mgr Katarzyna Kumor, fizjoterapeuta
Bibliografia:

• Chochowska Małgorzata, Marcinkowski Jerzy T., Michalczak , Angelika , Ocena skuteczności stosowania Masażu Shantali u niemowląt, Hygeia Public Heakth 2014, 49(3_): 501-506
• Leboyer F. Shantala. Tradycyjna sztuka masażu. Mamania,2012
• Iwona Wilk, Masaż Shantala – charakterystyka i sposób wykonania, Puls Uczelni, 2015 (9) 3