Kąpiel w suchym CO2 jest jednym z zabiegów, w których wykorzystywany jest leczniczy wpływ dwutlenku węgla na organizm pacjenta. Zabieg dostępny jest w niektórych sanatoriach i ośrodkach fizjoterapeutycznych. Podczas zabiegu dwutlenek węgla w postaci gazowej wchłaniany jest przez skórę do organizmu pacjenta. Dzięki temu następuje szereg reakcji organizmu, głównie w obrębie układu krwionośnego i oddechowego, które są bardzo wrażliwe na ten gaz. Dwutlenek węgla pozwala na przywrócenie równowagi kwasowo-zasadowej organizmu, chroniąc go w ten sposób przed wieloma schorzeniami, np. zaburzeniami rytmu serca. Dwutlenek węgla pozyskiwany jest z naturalnych źródeł tego gazu, nazywanych mofetami. Stosuje się również odgazowanie wody wodorowęglanowej bogatej w dwutlenek węgla. Proces ten przebiega w specjalnych zbiornikach. W niektórych przypadkach wykorzystywany jest dwutlenek węgla sprężony w stalowych butlach. Zabieg jest stosowany jako uzupełnienie w prowadzonej terapii lub w przypadku, gdy konieczne jest wyeliminowanie działania wody. Kąpiel w suchym CO2 nie obciąża zbytnio organizmu pacjenta. Zabieg wykonywany jest na zlecenie lekarza przez specjalnie do tego celu przeszkolony personel.
Reklama
Jak przygotować się do zabiegu kąpieli w suchym CO2
Reklama
Przed zabiegiem należy wziąć ciepłą kąpiel, gdyż stopień przenikalności CO2 przez skórę zależy od stopnia jej ukrwienia. Konieczne jest także usunięcie kremów, maści i innych kosmetyków z okolicy poddawanej zabiegowi, gdyż mogą one ograniczać przenikanie leczniczego gazu. Z uwagi na fakt, iż główną drogą pobierania tego gazu jest skóra, zabieg najlepiej przyjmować na nagie ciało. Ewentualnie dozwolone jest założenie przez kobiety dwuczęściowego stroju kąpielowego, a przez mężczyzn kąpielówek. Należy zabrać ze sobą obuwie zmienne, które będzie używane do poruszania się po pomieszczeniu, w którym odbędzie się zabieg. Z uwagi na fakt, iż podczas kąpieli w suchym dwutlenku węgla nie wykorzystuje się wody, nie ma potrzeby zabierania ręcznika kąpielowego.
Na czym polega zabieg kąpieli w suchym CO2
Kąpiel w suchym dwutlenku węgla wykonywana jest zbiorowo bądź indywidualnie.
W przypadku kąpieli zbiorowej zabieg przebiega w specjalnym pomieszczeniu, w którym znajdują się ławki, a pacjent przebywa w pozycji siedzącej. Dwutlenek węgla dostarczany jest za pomocą dysz. Z uwagi na fakt, iż jest on 1,53 razy cięższy od powietrza utrzymuje się on w dolnych partiach pomieszczenia, zazwyczaj do 50 cm nad powierzchnią podłoża. Natomiast głowa pacjenta powinna znajdować się na wysokości około 110 cm. Jest to wysokość bezpieczna, na której nie występuje zwiększenie ilości dwutlenku węgla we wdychanym powietrzu powyżej normy (do 0,1-0,2 %). Podczas zabiegu należy wykonywać wszystkie polecenia fizjoterapeuty, a przede wszystkim nie należy kłaść się na ławkach bądź podłożu. Może to doprowadzić do zagrożenia zdrowia, a nawet życia pacjenta. Również w przypadku, gdyby pacjent zaobserwował u siebie, bądź innego uczestnika zabiegu niepokojące objawy, np. bóle głowy czy zawroty głowy zobowiązany jest do natychmiastowego poinformowania o tym fakcie fizjoterapeuty, gdyż prawdopodobnie konieczne będzie szybkie przerwanie zabiegu. Pacjent w trakcie trwania kąpieli zbiorowej w suchym dwutlenku węgla nie powinien wstawać ani wykonywać gwałtownych ruchów. Dwutlenek węgla pochodzi zazwyczaj z naturalnych źródeł gazowych lub uzyskiwany jest po odgazowaniu wody wodorowęglanowej.
Do kąpieli indywidualnych wykorzystywany jest zazwyczaj CO2 sprężony w butlach.
Zabieg wykonywany jest w różnego rodzaju komorach jednoosobowych. Stosowane są również z dużą skutecznością szczelne oprofilowane worki z tworzywa sztucznego. Podczas kąpieli indywidualnych działaniu dwutlenku węgla poddawane jest całe ciało pacjenta (z wyłączeniem głowy) lub jego poszczególne części. Dwutlenek węgla dozowany jest tylko do komory lub worka. Nowoczesne wanny do kąpieli w suchym dwutlenku węgla posiadają elektroniczny system dozowania CO2, dzięki czemu do zabiegu dostarczana jest odpowiednia ilość tego gazu. Ma to duże znaczenie, gdyż im większe stężenie dwutlenku węgla, tym więcej przenika go do organizmu pacjenta. Poza tym wanny są wyposażone w przykrywę ograniczającą przenikanie CO2 do powietrza w okolicy ust pacjenta, a także dobrą wentylację niezbędną do odprowadzania nadmiaru tego gazu z otoczenia pacjenta. Dzięki temu ryzyko zatrucia się pacjenta dwutlenkiem węgla jest minimalne. Również w przypadku kąpieli indywidualnych należy wykonywać wszystkie polecenia fizjoterapeuty, a także nie zmieniać pozycji i nie wykonywać gwałtownych ruchów. W przypadku zastosowania niektórych komór czy też worków zabieg odbywa się w pozycji leżącej, natomiast w wannach konieczna jest pozycja siedząca. Zabieg można łączyć z innymi z zakresu fizykoterapii. Po zastosowaniu zabiegów, np. poddanie działaniu promieniowania ultrafioletowego, zwiększa się przenikalność dwutlenku węgla przez skórę pacjenta. Po zakończeniu zabiegu należy odpoczywać przez około 20 minut w pozycji półleżącej lub siedzącej. Ze zbiorowej kąpieli w suchym dwutlenku węgla można skorzystać w uzdrowisku w Długopolu Zdroju, Krynicy oraz w Kudowie Zdroju.
Reklama
Dawkowanie
Reklama
Kąpiele w suchym dwutlenku węgla dawkuje się w zależności od stanu pacjenta, rodzaju schorzenia oraz jego stadium. Zabieg wykonuje się 3-4 razy w tygodniu przez okres 3-4 tygodni. Kąpiel w suchym dwutlenku węgla trwa około 30 minut.
Działanie na organizm kąpieli w suchym CO2
Kąpiel w suchym dwutlenku węgla jest wykonywana wtedy, gdy występuje konieczność wyłączenia z zabiegu działania wody. Duże znaczenie odgrywa temperatura panująca w pomieszczeniu oraz wilgotność powietrza, czynniki te bezpośrednio wpływają na wchłanianie dwutlenku węgla przez skórę. Temperatura pomieszczenia powinna wynosić od 21 do 29 °C. Najkorzystniejsze jest utrzymanie temperatury ok. 25 °C. Wskazane jest aby wilgotność powietrza wynosiła 45-65 %. Zwiększenie przekrwienia skóry oraz pocenie się (efekt wywołany działaniem CO2) powoduje zwiększone wchłanianie tego gazu. Podczas stosowania kąpieli w suchym CO2 o dużym stężeniu tego gazu możliwe jest zaobserwowanie rumienia w okolicy poddawanej zabiegowi. Jest to reakcja naturalna, związana z rozszerzeniem naczyń włosowatych skóry. Zaobserwowano, że najwięcej dwutlenku węgla przenika przez skórę brzucha i pleców, natomiast najmniej w dystalnych końcach kończyn dolnych. Na początku zabiegu temperatura ciała pacjenta obniża się o około 0,5 °C, natomiast pod koniec nieznacznie wzrasta. CO2 jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Pozwala na utrzymanie równowagi kwasowo-zasadowej. Nawet niewielkie wahania stężenia tego gazu we krwi powodują natychmiastową reakcję ze strony organizmu, a dokładniej ośrodka oddechowego i naczyniowego. Zwiększenie stężenia CO2 we krwi wpływa na przyspieszenie oraz pogłębienie oddechu. Jest to reakcja organizmu mająca na celu szybkie przewietrzenie płuc, a przez to eliminację nadmiaru i wyrównanie stężenia dwutlenku węgla w organizmie. W przypadku układu naczyniowego pierwszym objawem jest przyspieszenie krążenia krwi oraz przemieszczenie znacznej jej ilości do powierzchniowych tkanek. Obserwuje się zwężenie dużych naczyń krwionośnych oraz rozszerzenie mniejszych naczyń krwionośnych i naczyń włosowatych. Dwutlenek węgla powoduje także obniżenie ciśnienia krwi. Warto wspomnieć, że w czasie tych procesów zwiększa się częstotliwość pracy serca, a także jego pojemność minutowa. Następuje zmniejszenie siły skurczu serca oraz zwiększenie siły jego rozkurczu. Opisany powyżej stan utrzymuje się do momentu zrównoważenia ilości CO2 w organizmie. Zbyt duże stężenie dwutlenku węgla nie wpływa korzystnie na organizm człowieka. Utrzymujący się podwyższony poziom tego gazu we krwi (tzw. kwasica) może powodować rozwinięcie się np. osteoporozy oraz kamicy nerkowej, a także nadciśnienia. Zwiększone stężenie dwutlenku węgla we wdychanym powietrzu wywołuje niekorzystne efekty w organizmie, a nawet może doprowadzić do śmierci. Warto zaznaczyć, że w powietrzu w normalnych warunkach stężenie CO2 wynosi 0,03 %. Przy zwiększeniu jego ilości do 1-2% pojawiają się bóle głowy. Powyżej 5% występuje już zagrożenie życia człowieka. Przy 9-10 % pojawia się szum w uszach, zaburzenia widzenia, a także utrata przytomności już po 1 minucie ekspozycji przy tak wysokim stężeniu dwutlenku węgla. Zaś obecność CO2na poziomie 30-40 % wywołuje natychmiastową śmierć wywołaną porażeniem ośrodka oddechowego. Obecnie stosowane urządzenia do kąpieli w suchym CO2 znacznie minimalizują ryzyko wystąpienia zagrożenia zdrowia pacjenta, niemniej jednak podczas zabiegu należy bezwzględnie przestrzegać wszystkich zaleceń fizjoterapeuty.
Reklama
Wskazania
Reklama
Główne wskazania do przeprowadzenia kąpieli w suchym dwutlenku węgla to:
- Nadciśnienie;
- Zaburzenia w obrębie układu tętniczego;
- Choroby naczyń obwodowych na tle cukrzycy i miażdżycy;
- Choroby układu żylnego;
- Czynnościowe choroby serca;
- Zaburzenia krążenia w obrębie naczyń włosowatych skóry;
- Zmiany zwyrodnieniowe mięśnia sercowego;
- Wady serca;
- Stany po zawale serca;
- Czynnościowe choroby serca;
- Stany po operacjach serca, zastawek i dużych naczyń;
- Choroby reumatyczne w okresie przewlekłym;
- Zespoły bólowe pozastawowe;
- Otyłość;
- Choroby neurowegetatywne i psychosomatyczne.
Przeciwwskazania
Główne przeciwwskazania do stosowania kąpieli w suchym dwutlenku węgla to:
- Zaburzenia termoregulacji;
- Niewydolność ze strony układu krążeniowo-oddechowego;
- Utrudniony kontakt z pacjentem.
Podsumowanie
Kąpiel w suchym CO2 jest wykonywana na zlecenie lekarza przez wykwalifikowany personel, w niektórych sanatoriach i ośrodkach fizjoterapeutycznych. Zabieg jest stosowany jako terapia uzupełniająca program rehabilitacji lub w momencie, gdy konieczne jest zastosowanie zabiegu bez wykorzystania wody. Dwutlenek węgla przenika do organizmu pacjenta poprzez skórę, oddziałując głównie na układ krwionośny. Następuje przesunięcie krwi do powierzchniowych warstw skóry oraz przyspieszenie krążenia krwi i pracy serca. Zabieg przynosi bardzo dobre efekty terapeutyczne w leczeniu większości schorzeń układu krwionośnego. Ze względu na małe obciążenie organizmu, może być stosowany u osób w podeszłym wieku. Kąpiel w suchym dwutlenku węgla wykonywana jest zbiorowo i indywidualnie. Mając na uwadze łatwość zatrucia CO2, pacjent podczas zabiegu musi bezwzględnie przestrzegać wszystkich poleceń fizjoterapeuty.
Autor: Monika Olszówka, fizjoterapeuta
Artykuł powstał we współpracy z portalem https://www.zdrowy-styl-zycia.pl/
Bibliografia:
- Straburzyńska-Lupa A., Straburzyński G., Fizjoterapia, Warszawa, PZWL, 2007
- Ponikowska I., Kompendium balneologii. Kierunki i wskazania do leczenia uzdrowiskowego, Warszawa, Wydawnictwo Marszałek, 2004.