Artroskopia stawu skokowego

Medycyna na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat bardzo mocno się rozwija, co w dużej mierze związane jest z postępem technologicznym. W leczeniu operacyjnym zaobserwować można tendencję do zastępowania operacji otwartych, małoinwazyjnymi zabiegami artroskopowymi. Zabiegi te wykorzystuje się zarówno do diagnostyki jak i leczenia, w obrębie stawów obwodowych jak i kręgosłupa.

Leczenie z wykorzystaniem metody artroskopowej ma wielu zwolenników ze względu na precyzję, niewielkie uszkodzenie tkanek miękkich w trakcie zabiegu, a także możliwość szybkiego usprawniania i dzięki temu wcześniejszy powrót do sprawności.

W obrębie stawu skokowego artroskopię wykonuje się najczęściej w przypadku uszkodzenia więzadeł i torebki stawowej, zmian zwyrodnieniowych, a także obecności wolnych ciał oraz zaburzeń w obrębie błony maziowej.

Szerokie możliwości zastosowania artroskopii oraz nieliczne przeciwwskazania do zabiegu, sprawiają iż leczenie artroskopowe staje się coraz bardziej powszechne.

Czym jest zabieg artroskopii?

Nazwa artroskopia swoją nazwę wzięła z łaciny („arthros” – staw, „sapce” – oglądać) i oznacza dosłownie oglądanie stawu. Taki też był początkowy zamysł, gdyż artroskopie wykorzystywane były głównie w celach diagnostycznych. Wprowadzenie do stawu narzędzi wyposażonych w mikrokamerę pozwalało na dokładne obejrzenie struktur stawowych oraz tkanek miękkich. Metody artroskopowe stopniowo się rozwijały i aktualnie stanowią jedną z podstawowych technik w diagnostyce oraz leczeniu schorzeń w obrębie stawów.

Pierwsza artroskopia w Polsce odbyła się w 1974 roku i od tego czasu metoda ta rozwija się w ogromnym tempie. Intensywny rozwój technologiczny technik artroskopowych sprawia, iż narzędzia wykorzystywane w zabiegach są cały czas udoskonalane. W trakcie zabiegu wykonywane są dwa niewielkie nacięcia (ok. 7-10 mm) poprzez które wprowadza się artroskop zaopatrzony w kamerę oraz światłowód, a także miniaturowe narzędzia chirurgiczne.

Wskazania do artroskopii stawu skokowego

Artroskopia stawu skokowego wykonywana jest w różnorodnych schorzeniach, ale także w celu potwierdzenia diagnozy (artroskopia diagnostyczna). W sytuacjach kiedy dostępne badania obrazowe nie dają pewności stawianej diagnozy, skuteczna okazuje się artroskopia, która dzięki wprowadzonej do wnętrza kamerze, pozwala dokładnie obejrzeć staw oraz tkanki miękkie.

Schorzenia w obrębie stawu skokowego leczone metodą artroskopową:

• usuwanie wolnych ciał wewnątrzstawowych
• usuwanie osteofitów (osteofity – wyrośla kostne)
• usuwanie patologicznie przerośniętej błony maziowej oraz istniejących zwłóknień i zrostów
• niestabilność stawu skokowego
• regeneracja i zaopatrzenie uszkodzonej chrząstki stawowej
• rekonstrukcja więzadeł stawu skokowego
• artroskopowa artrodeza stawu skokowego lub stawu podskokowego (artrodeza – zabieg wzajemnego usztywnienia uszkodzonych powierzchni stawowych, stosowany głównie w zaawansowanych zmianach zwyrodnieniowych)
• wycięcie uszkodzonej kostki trójkątnej z przedziału tylnego

Reklama

Przeciwwskazania

Zabiegi artroskopii ze względu na małą inwazyjność wykazują niewiele przeciwwskazań do ich wykonywania. Są to przede wszystkim:

• ciężki ogólny stan pacjenta
• zaburzenia krzepnięcia krwi
• pojawiająca się w wywiadzie nadwrażliwość lub alergia na leki znieczulające
• występowanie ropni czy stanu zapalnego w obrębie planowanego nacięcia
• rozległe uszkodzenie wymagające operacji metodą otwartą

Zalety metody artroskopowej

Zabiegi wykonywane metodą artroskopową charakteryzują się przede wszystkim małą inwazyjnością, co znacząco wpłynęło na ograniczenie powikłań pooperacyjnych. Jako małoinwazyjność należy rozumieć:

• niewielkie nacięcia skóry, umożliwiające wprowadzenie do wnętrza stawu narzędzi chirurgicznych oraz kamery – dwa nacięcia nieprzekraczające 10 mm

• znieczulenie podpajęczynówkowe lub miejscowe, bardzo rzadko ogólne – ostateczną decyzje o doborze znieczulenia podejmuje lekarz na podstawie wywiadu, stanu zdrowia oraz ewentualnych przeciwwskazań

• czas trwania zabiegu wynosi najczęściej kilkadziesiąt minut

• krótki pobyt w szpitalu – zabiegi artroskopii w większości przypadków wymagają pobytu w szpitalu od jednego do trzech dni

Wśród innych równie istotnych zalet leczenia artroskopowego należy wymieniać możliwość szybszego „uruchomienia” pacjenta, rehabilitacja najczęściej zaczyna się już następnego dnia po zabiegu. Wczesne rozpoczęcie postępowania fizjoterapeutycznego pozwala na przeciwdziałanie negatywnym skutkom zabiegu (obrzęk, ograniczenie ruchomości, spadek siły mięśniowej), a także znacząco wpływa na szybszy powrót do sprawności i możliwości powrotu do aktywności sportowej.

Istotnym aspektem w kwestii powrotu do pełnej sprawności są blizny, które w przypadku artroskopii są bardzo małe. Niewielkie nacięcia, a także wczesna mobilizacja blizn, sprawiają iż ograniczenia ruchomości oraz zaburzenia w obrębie tkanek miękkich zdarzają się naprawdę rzadko.

Reklama

Postępowanie fizjoterapeutyczne po zabiegach artroskopii w obrębie stawu skokowego

Postępowanie fizjoterapeutyczne po zabiegu artroskopii uzależnione jest od stanu pacjenta oraz schorzenia, które było operowane. Cele jednak zawsze są takie same:

• redukcja obrzęku i dolegliwości bólowych w pierwszych dobach po zabiegu
• nauka prawidłowego chodu o kulach (jeśli jest konieczność odciążenia kończyny dolnej)
• odzyskanie pełnej ruchomości w stawie skokowym
• odbudowa siły mięśniowej
• poprawa w zakresie stabilizacji oraz czucia głębokiego
• reedukacja w zakresie prawidłowych wzorców ruchowych

Proces usprawniania można podzielić na trzy główne etapy, obejmujące okres około 6-12 tygodni, kiedy następuje powrót do pełnej sprawności. Etapy te jednak zawsze wymagają indywidualizacji. Inne ramy czasowe obowiązują przy rozległych urazach (np. uszkodzenie chrząstki stawowej, rekonstrukcja więzadeł), kiedy wymagane jest dłuższe odciążanie kończyny dolnej.

Etap I – 0-3 tydzień po zabiegu

Etap I ukierunkowany jest na odzyskiwanie fizjologicznych zakresów ruchomości, stopniowe odbudowywanie siły mięśniowej oraz poprawę sprawności i lokomocji. Etap ten bazuje na:

• ćwiczeniach biernych mających na celu stymulację ruchomości oraz działanie przeciwobrzękowe

• zabiegach fizykoterapeutycznych (laseroterapia, krioterapia, magnetoterapia, elektroterapia)
• wczesnej pionizacji oraz lokomocji (początkowo z odciążeniem, stopniowo przechodząc do obciążania kończyny dolnej)
• ćwiczeniach izometrycznych przeciwdziałającym zanikom mięśniowym
• ćwiczeniach czynnych w zakresach bezbolesnych (zakres ruchu jest stopniowo zwiększany)

Indywidualna ocena stanu pacjenta pozwala na stopniowe wdrażanie większych obciążeń. Ćwiczenia wzmacniające obejmują wszystkie grupy mięśniowe w obrębie kończyny dolnej oraz tułowia:
*  w pozycji leżenia tyłem wypychanie bioder w górę
a) z podparciem na obu stopach,
b) w podparciu na jednej stopie
* w pozycji leżenia tyłem z kończynami zgiętymi 90 stopni i opartymi na piłce (piłka na ścianie) - wciskanie przodostopia w piłkę z oderwaniem pięty
* przysiad obunóż z TRX

Z dodatkowej aktywności zaleca się rower stacjonarny oraz ćwiczenia w wodzie. 

Etap II – 3-6 tydzień po zabiegu

Etap II charakteryzuje się większą intensywnością ćwiczeń, wprowadzaniem ćwiczeń z oporem np. taśmy elastyczne oraz ćwiczeń w otwartych łańcuchach kinematycznych:
* przysiad jednonóż
* wspięcia na palce (obunóż,  jednonóż, z oporem zewnętrznym)
* ćwiczenia stabilizacyjne statyczne i dynamiczne (od stania jednonóż do dynamicznych przeskoków w różnych kierunkach)

Etap III – 6-12 tydzień po zabiegu
              Etap III to okres po 6 tygodniu od zabiegu, kiedy pacjent wraca do pełnej sprawności oraz aktywności fizycznej.  Etap ten charakteryzuje się dużo większą dynamiką ćwiczeń oraz wprowadzaniem elementów uprawianej dyscypliny sportu.

Autor: mgr Katarzyna Kumor, fizjoterapeuta

Bibliografia:

• Diagnostyka w ortopedii, Wolfgang Rudiger Hepp, Hans U. Debrunner, Wydawnictwo Lekarskie PZWL