Kąpiel solankowa

Co to jest kąpiel solankowa?

Kąpiel solankowa jest jednym z zabiegów oferowanych głównie przez sanatoria, ale jest wykonywana również w niektórych innych ośrodkach fizjoterapeutycznych. Jest to związane z faktem, iż najlepsze efekty obserwuje się po zastosowaniu wód naturalnie zmineralizowanych, natomiast nieco mniejsze podczas samodzielnego przygotowywania kąpieli. Głównym składnikiem kąpieli solankowej jest chlorek sodu (sól - NaCl), którego optymalne stężenie wynosi od 1,5 % do 3-4 % (czyli odpowiednio 15, 30-40 g NaCl na 1 litr wody). Nie zaleca się stosowania kąpieli powyżej 6 % (60 g NaCl na 1 litr wody). W wodach naturalnie zmineralizowanych obecne są jeszcze inne związki korzystnie wpływające na poprawę zdrowia pacjenta, a mianowicie np. wapń (Ca), magnez (Mg), potas (K), jod (I), brom (Br) i inne. Zabieg wykonywany jest na zlecenie lekarza. Wykazuje bardzo dobre efekty terapeutyczne w wielu jednostkach chorobowych. Zabiegowi mogą być poddawane dzieci. Stosowane są kąpiele całkowite oraz częściowe.

Przygotowanie do zabiegu

Pacjent przed zabiegiem powinien dokładnie umyć całe ciało, gdyż zanieczyszczenia na skórze oraz obecność martwego naskórka zmniejszy oddziaływanie kąpieli solankowej. Należy usunąć z ciała wszystkie maści, kremy i kosmetyki. Zaleca się także zdjęcie biżuterii. W przypadku kąpieli całkowitej pacjent powinien zabrać ze sobą klapki basenowe. Na wszelki wypadek można zabrać ręcznik, jednak nie powinien być on używany, gdyż po zakończeniu kąpieli należy pozostawić skórę do samoistnego wyschnięcia. Do kąpieli można założyć dwuczęściowy strój kąpielowy w przypadku kobiet oraz kąpielówki w przypadku mężczyzn, jednak wskazane jest pobieranie kąpieli solankowej bez jakiegokolwiek ubrania. Jeśli pacjent będzie przyjmował kąpiel częściową, należy założyć taki strój, aby okolica poddawana zabiegowi była łatwo dostępna. Dzięki temu zabieg przebiegnie sprawnie i w przyjemnej atmosferze. Skóra pacjenta powinna być pozbawiona ran i skaleczeń.

Jak wykonuje się kąpiel solankową?

Kąpiel solankowa wykonywana jest w wannie zaopatrzonej w specjalne uchwyty, pomocne podczas wchodzenia i wychodzenia z niej. W uzdrowiskach zazwyczaj stosuje się wodę pochodzącą z naturalnych źródeł podziemnych. Jest ona dodatkowo wzbogacona innymi jonami niż tylko sodu i chloru. W większości wypadków woda naturalnie zmineralizowana ma zbyt wysokie stężenie soli niż maksymalnie dopuszczalne do stosowania w kąpielach solankowych. Dlatego przed wykorzystaniem jej do zabiegów jest ona rozcieńczana do odpowiedniego stężenia. W ośrodkach, które nie mają dostępu do naturalnych źródeł wody zasolonej, przygotowuje się roztwór o pożądanym stężeniu poprzez zmieszanie wody wodociągowej i odpowiedniej ilości soli (w postaci kryształków). Po przygotowaniu kąpieli pacjent wchodzi do wody, najpierw siada na dnie wanny, dopiero po około minucie kładzie się w wannie. Ma to na celu stopniowe przyzwyczajenie organizmu do temperatury wody. Pacjent podczas trwania kąpieli nie powinien wykonywać gwałtownych ruchów ani przemieszczać się. Zabrania się również w tym czasie korzystania przez pacjenta z urządzeń elektrycznych. Po upływie czasu przeznaczonego na kąpiel solankową pacjent powoli i spokojnie wychodzi z wanny, wykonując czynności odwrotnie niż podczas wchodzenie, czyli najpierw siada (ok. 1 minuty), dopiero później wstaje. Jest to istotne z tego względu, ze po gwałtownym wstaniu z wanny może wystąpić ogólne osłabienie, zawroty głowy czy też objawy duszności. Jest to naturalna reakcja organizmu wynikająca z ciśnienia hydrostatycznego jakie woda wywiera zanurzone w niej na ciało (dokładniej opisane w podrozdziale: Działanie na organizm). Bardzo ważne jest, aby nie spłukiwać ciała wodą wodociągową, ani nie wycierać go ręcznikiem. Wskazane jest, aby skóra wyschła sama, gdyż dzięki temu pozostanie na niej delikatna warstewka soli, która w korzystny sposób oddziałuje na skórę pacjenta. Taki „płaszcz solny” staje się intensywny po kilku kąpielach, jeśli zastosuje się powyższe zalecenia. Przed skorzystaniem z innych zabiegów z zakresu fizykoterapii zalecane jest umycie powierzchni skóry na którą będzie aplikowany zabieg, gdyż warstwa soli może przyczynić się do osłabienia lub wzmocnienia działania zabiegu. Należy pamiętać, że w przypadku zastosowania kąpieli tuż przed naświetlaniem promieniami ultrafioletowymi następuje zwiększenie wrażliwości na promieniowanie. Nie wskazane jest stosowanie na tą samą okolicę ciała zabiegów z zakresu zimnolecznictwa, gdyż uzyskany efekt zostanie zniesiony. Po kąpieli solankowej należy odpoczywać w pozycji leżącej przez co najmniej pół godziny w przypadku dorosłych i co najmniej godzinę w przypadku dzieci.

Do sanatoriów, gdzie wykorzystywane są naturalne podziemne wody solankowe należą: Busko-Zdrój, Wysowa, Ciechocinek, Ustroń, Goczałkowice-Zdrój, Ustka, Inowrocław, Świnoujście, Iwonicz-Zdrój, Szczawnica, Kołobrzeg, Sopot, Konstancin, Solec-Zdrój, Krasnobród, Rymanów-Zdrój, Polańczyk, Rabka-Zdrój, Połczyn-Zdrój.

Dawkowanie

Dobór temperatury kąpieli, stężenia soli oraz długości kąpieli uzależniony jest od rodzaju schorzenia oraz stanu ogólnego pacjenta. Stężenie soli wynosi minimum 1,5 %, natomiast nie może przekraczać 6 %. Kąpiele solankowe można podzielić ze względu na temperaturę na ciepłe (34-37 °C) oraz gorące (37-40 °C). Ciepłe kąpiele solankowe trwają około 15-20 minut, maksymalnie do 25-30 minut. Zabiegi wykonuje się zazwyczaj 3 razy w tygodniu, a jedna seria zawiera 10-12 kąpieli. Istnieje możliwość stosowania kąpieli codziennie, jednak należy pamiętać, że w takim przypadku powinna one trwać krócej oraz konieczne jest obniżenie stężenia soli. Ilość zabiegów nie powinna przekroczyć 20 w serii. Pierwszy zabieg z zastosowaniem wody gorącej trwa zazwyczaj ok. 10 minut. Każdy kolejny jest wydłużany o 2-3 minuty. Jedna seria zawiera nie więcej niż 8-10 zabiegów. Oczywiście przedstawione parametry mogą zostać dostosowane do indywidualnych potrzeb pacjenta, gdyż obniżenie temperatury wody oraz stężenia soli pozwala na wydłużenie czasu trwania kąpieli i zwiększenie ilości zabiegów w serii.

Wpływ na organizm

Kąpiel solankowa wywiera duży wpływ na organizm, a jej efekty uzależnione są od stosowanego stężenia soli. Im wyższe tym silniejsze oddziaływanie. Mówiąc o wpływie na organizm człowieka kąpieli solankowych należy zaznaczyć iż działają tutaj dwa czynniki, a mianowicie zastosowanie wysokiego stężenia soli oraz wpływ samej kąpieli. Jony zawarte w kąpieli są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu, dlatego podczas kąpieli następuje ich wchłanianie, jednak tylko do momentu wyrównania niedoborów. Chlorek sodu oraz inne jony (występujące wyłącznie w przypadku wykorzystania wody pochodzącej z naturalnych źródeł) oddziałują na organizm tylko poprzez receptory znajdujące się w skórze. Osadzając się na niej, po dłuższym czasie stosowania kąpieli przenikają przez warstwy rogowe naskórka do głębokości kilku milimetrów. Jony chlorkowe i sodowe wpływają na pracę układu nerwowego, poprzez działanie na zakończenia nerwowe znajdujące się w skórze. Przyczyniają się do osłabienia dolegliwości bólowych, a także obniżenia ogólnej pobudliwości. Obserwuje się także wpływ na regulacje czynności wszystkich narządów wewnętrznych. Ze względu na właściwości roztworów soli (mniejsze przewodnictwo cieplne w porównaniu do wody wodociągowej – wolniej przyjmują i oddają ciepło) po kąpieli następuje podwyższenie temperatury skóry o 0,2-0,7 °C. Utrzymuje się ona do 3 godzin po zabiegu. Dzieje się tak za sprawą pobudzenia termoreceptorów znajdujących się w powierzchniowych warstwach skóry oraz spowolnionemu uwalnianiu ciepła przez organizm. Dzięki utrzymaniu podwyższonej temperatury ciała obserwuje się przyspieszenie krążenia (długotrwałe przekrwienie skóry), a przez to lepsze dotlenienie tkanek oraz przyspieszenie przemiany materii. Występuje zwiększenie pracy gruczołów potowych, a przez to wzmożone wydalanie potu. Kąpiele solankowe powodują pobudzenie podziałów komórek naskórka i w konsekwencji jego pogrubienie.

Kąpiele solankowe powodują wzrost odporności organizmu i normalizację ciśnienia krwi. Pacjenci po zabiegu są rozluźnieni i zrelaksowani. Obserwuje się działanie przeciwbólowe kąpieli. Dodatkowo sama kąpiel wpływa na rozluźnienie mięśni. Jest to spowodowane między innymi temperaturą wody oraz ciśnieniem hydrostatycznym, jakie woda wywiera na zanurzone w niej ciało . Im jest ono zanurzone głębiej tym obserwuje się większe ciśnienie hydrostatyczne. Powoduje to przemieszczenie krwi z kończyn, skóry i brzucha w okolice klatki piersiowej. Następuje zwiększenie objętości i pojemności minutowej serca (ilość krwi, jaka jest pompowana przez serce w czasie 1 minuty) oraz przyspieszenie akcji serca. Obserwuje się także przyspieszenie oddechu, co przyczynia się do lepszego natlenienia organizmu.

Warto pamiętać, iż poddanie skóry działaniu soli powoduje zwiększoną wrażliwość na promieniowanie ultrafioletowe. Dlatego m.in. po kąpieli w słonym morzu następuje szybsze opalanie skóry.

Wskazania kąpieli solankowej

Do głównych wskazań do stosowania kąpieli solankowej należą:

• U dzieci:
  • Astma oskrzelowa;
  • Przewlekłe zakażenia układu oddechowego;
  • Choroby reumatyczne w fazie przewlekłej;
  • Zaburzenia przemiany materii, otyłość, anemia;
  • Opóźnienie rozwoju fizycznego;
  • Rekonwalescencja;
• U dorosłych:
  • Zaburzenia krążenia obwodowego;
  • Choroby zwyrodnieniowe stawów;
  • Zespoły bólowe;
  • Choroby pourazowe narządu ruchu;
  • Choroby skóry, np. łuszczyca, świerzbiączka, a także alergie skórne;
  • Zaburzenia krążenia obwodowego;
  • Przewlekłe choroby narządu rodnego;
  • Nerwice;
  • Zespół klimakteryczny.

Reklama

Kapiel solankowa przeciwwskazania

Jako główne przeciwwskazania do stosowania kąpieli solankowej wymienia się:

• Stany ogólnego wyniszczenia organizmu;
• Niewydolność krążenia;
• Gruźlica;
• Infekcje i stany gorączkowe;
• Wady zastawek serca;
• Zaburzenia hormonalne, np. nadczynność tarczycy;
• Zaburzenia rozwojowe narządów rodnych, niewydolność jajników;
• Nowotwory;
• Zaawansowana osteoporoza;
• Choroby reumatyczne w fazie ostrej i podostrej;
• Choroba Sudecka;
• Choroby naczyń wieńcowych z dusznicą bolesną.

Reklama

Podsumowanie

Kąpiel solankowa oferowana jest przez niektóre placówki fizjoterapeutyczne oraz większość sanatoriów. Istotą zabiegu jest lecznicze działanie soli na organizm człowieka. Do kąpieli stosuje się stężenie soli w wysokości od ok. 1,5% do ok. 3-4 %, jednak nie więcej niż 6%. Najlepsze efekty przynosi kąpiel do której wykorzystano wodę naturalnie zmineralizowaną, pochodzącą z podziemnych źródeł, gdyż zawiera on również minimalne ilości innych jonów (poza jonami chloru i sodu). Zabieg wykonywany jest na zlecenie lekarza. Mogą z niego korzystać zarówno dorośli, jak i dzieci. Kąpiel solankowa przynosi bardzo dobre efekty terapeutyczne. Wpływa na normalizację ciśnienia krwi, zwiększenie odporności organizmu, a także na zmniejszenie objawów bólowych i regulację pracy narządów wewnętrznych poprzez oddziaływanie na zakończenia nerwowe znajdujące się w skórze. Ważne jest, aby po kąpieli pozostawić skórę do samoistnego wyschnięcia. Pozwala to na utworzenie na skórze tzw. „płaszcza solnego”, który przedłuża działanie zabiegu.

Autor:
mgr Monika Olszówka