Prądy interferencyjne (inaczej prądy Nemeca)

Prądy interferencyjne (inaczej prądy Nemeca) należą do zabiegów fizykalnych, zaliczanych do działu elektrolecznictwa. Stosowana częstotliwość (ok. 4 000 Hz) kwalifikuje je do grupy prądów średniej częstotliwości (1 000-10 000 Hz). Prądy interferencyjne powstają poprzez interferencję (nałożenie się) prądów biegnących z dwóch skrzyżowanych ze sobą obwodów o nieznacznie różniących się częstotliwościach. Częstotliwość wynikowa uzyskiwana jest poprzez nałożenie na siebie dwóch fal płynącego prądu, gdzie np. jedną charakteryzuje częstotliwość 3 800 Hz, a drugą 4 000 Hz. Dzięki temu finalnie dochodzi do znoszenia się fal i w efekcie na leczony obszar dawkowany jest prąd o częstotliwości od 0 do 200 Hz.

Zaletą prądów średniej częstotliwości jest fakt, iż działają one wewnątrz tkanek, a nie bezpośrednio pod elektrodami. Sprawia to, że zabieg jest bezpieczniejszy dla pacjenta niż te z wykorzystaniem np. prądu stałego. Jest on przepisywany na zlecenie lekarza. Ze względu na dobre efekty terapeutyczne oraz stosunkowo niski koszt zakupu aparatury zabieg dostępny jest w większości placówek fizjoterapeutycznych.

Przygotowanie się do zabiegu

Pacjent zobowiązany jest do założenia stroju, który umożliwi łatwy dostęp do okolicy poddawanej zabiegowi. Dzięki temu zabieg przebiegać będzie sprawniej i w przyjemnej atmosferze. Należy oczyścić skórę w okolicy poddawanej leczeniu z wszelkich kremów, maści i kosmetyków. Pacjent przed zabiegiem powinien dokładnie umyć i osuszyć skórę, gdyż usunięcie martwego naskórka pozwoli na łatwiejszy przepływ prądu. W przypadku występowania w okolicy poddawanej zabiegowi, a dokładniej w miejscu przyłożenia elektrod, nadmiernego owłosienie zaleca się depilację. Włosy nie przewodzą prądu i pełną funkcję izolacyjną. Przed zabiegiem pacjent powinien zdjąć wszystkie metalowe elementy, np. biżuterię, aby zminimalizować ryzyko porażenia prądem elektrycznym.

Metodyka wykonania zabiegu - prądy interferencyjne

Zabieg z wykorzystaniem prądów interferencyjnych można wykonać dwiema metodami: statyczną i dynamiczną. Metoda statyczna polega na ułożeniu dwóch par elektrod płaskich lub próżniowych pochodzących z dwóch oddzielnych obwodów, w taki sposób, aby obwody krzyżowały się w miejscu, w którym ma zostać osiągnięty efekt terapeutyczny. Nie wyróżnia się tu anody i katody, a elektrody są tej samej wielkości. Obwody mają takie samo natężenie prądu, ale nieznacznie różniącą się częstotliwość. Elektrody układa się na skórze na kształt kwadratu tak, aby obwody krzyżowały się nad okolicą poddawaną leczeniu. W tym miejscu oddziaływanie prądu interferencyjnego jest najkorzystniejsze. Przy takim ułożeniu elektrod powstaje w tkankach statyczne pole interferencyjne w postaci charakterystycznej czterolistnej koniczyny. Elektrody cynowe znajdują się na specjalnych podkładach, nasączonych wodą wodociągową lub 0,1-0,2% roztworem chlorku sodu. Powinny one mieć powierzchnię o 1 cm z każdej strony większą od umieszczonych na nich elektrod. Stosuje się podkłady o grubości ok. 1,5-2 cm. W przypadku elektrod węglowych lub próżniowych nie ma konieczności używania podkładów, jednak skórę należy zwilżyć przed ich ułożeniem. Pacjent powinien przyjąć wygodną pozycję ciała tak, aby nie poruszać się w czasie trwania zabiegu. Mogłoby to doprowadzić do przesunięcia elektrod i zwiększenia ryzyka poparzenia prądem. Należy zaznaczyć, że elektrody podczas całego zabiegu znajdują się w jednym miejscu. Pacjent ma obowiązek poinformować fizjoterapeutę przed zabiegiem o występowaniu zaburzeń czucia w okolicy poddawanej leczeniu. W razie potrzeby przeprowadzone zostaną odpowiednie testy. Po umocowaniu elektrod w odpowiednich miejscach, fizjoterapeuta zwiększa natężenie prądu do momentu odczuwania przez pacjenta wyraźnych wibracji. W przypadku wystąpienia dolegliwości bólowych należy powiadomić o tym fakcie fizjoterapeutę, gdyż może to doprowadzić do uszkodzenia skóry. Podczas zabiegu należy zachowywać się spokojnie i nie wykonywać niepotrzebnych ruchów. Zabieg kończy się powolnym zmniejszeniem natężenia prądu. Niektóre aparaty oferują możliwość nakładania się fal prądu już w samym urządzeniu, a do ciała pacjenta dociera prąd o częstotliwości wypadkowej. W tym przypadku wykorzystuje się tylko 2 elektrody. Metoda dynamiczna charakteryzuje się ciągłą zmianą położenia elektrod na skórze. Elektrody występują w formie rękawiczek (rękawiczka zawiera po jednej elektrodzie z każdego obwodu). Fizjoterapeuta zakłada rękawiczki i przez cały czas trwania zabiegu przesuwa dłonie po leczonym obszarze. Ważne jest, aby rękawiczki ściśle przylegały do ciała pacjenta. Metodę tą stosuje się w przypadku, gdy zabiegowi poddawana jest duża lub trudnodostępna okolica ciała, np. bark. Umożliwia ona objęcie większego obszaru działaniem prądów interferencyjnych. Niekiedy wykorzystuje się prądy stereointerferencyjne, które polegają na wykorzystaniu 3 niezależnych obwodów prądów średniej częstotliwości posiadających taką samą częstotliwość (5 000 Hz) oraz jednakową amplitudę. Stwarzają one jeszcze lepsze warunki oddziaływania pola interferencyjnego niż prądy Nemeca.

Dawkowanie

Dawkowanie prądów interferencyjnych zależy od fazy i rodzaju choroby, a także od osobniczej wrażliwości na prąd elektryczny. Najczęściej stosuje się częstotliwość wypadkową (wynikającą z nałożenia częstotliwości impulsów dwóch obwodów) od 0 do 200 Hz w zależności od stadium schorzenia:

• Stan ostry - 100 Hz lub 200 Hz;
• Stan podostry - 80-100 Hz lub 100-200 Hz;
• Stan przewlekły – 1-100 Hz.

Zabieg trwa od 6 do 20 minut. Stosuje się od 6 do 15 zabiegów raz dziennie w stanie ostrym lub 2-3 razy w tygodniu w stanie przewlekłym.

Działanie biologiczne prądów interferencyjnych

Ze względu na wypadkową częstotliwość prądów interferencyjnych (0-200 Hz), mają one podobne działanie do prądów małej częstotliwości. Jednak dzięki temu, że wnikają one głębiej do tkanek możliwe jest osiągnięcie lepszych efektów terapeutycznych. Warto pamiętać, że prądy średniej częstotliwości nie wywołują silniejszych wrażeń czuciowych, co umożliwia bezpieczne zastosowanie większego ich natężenia. Prądy interferencyjne przede wszystkim działają przeciwbólowo. Wiąże się to ze zmniejszeniem napięcia mięśni, a także wzrostem ukrwienia leczonej okolicy ciała. Dzięki temu tkanki są lepiej dotlenione i odżywione, a zbędne produkty przemiany materii szybko usuwane. Jednocześnie prądy Nemeca przyczyniają się do resorpcji (wchłaniania) obrzęków. Prądy interferencyjne przyspieszają procesy regeneracyjne, wspomagając m.in. regeneracji uszkodzonych nerwów obwodowych. Efekt wibracji osiągany poprzez zastosowanie dużych częstotliwości obwodów elektrycznych przyczynia się do odprężenia organizmu oraz poprawy samopoczucia. Warto zaznaczyć, że nagłe przerwanie przepływu prądu nie powoduje nieprzyjemnych odczuć.

Wskazania

Główne wskazania do stosowania prądów interferencyjnych to:

• Dysfunkcje mięśni: zaniki z bezczynności, osłabienie mięśni, pourazowe i pooperacyjne urazy mięśni, odruchowe zwiększanie napięcia mięśni (np. jako konsekwencja zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa);
• Urazy kończyn, skręcenia, zwichnięcia;
• Opóźnienie zrostu kostnego;
• Źle gojące się owrzodzenia;
• Zaburzenia krążenia krwi;
• Reumatyzm tkanek miękkich;

Przeciwwskazania

Jako główne przeciwwskazania wymienia się:

• Wszczepiony rozrusznik serca;
• Obecność metali w tkankach;
• Zaburzenia czucia;
• Ból o niewyjaśnionym pochodzeniu;
• Nowotwory;
• Ciąża;
• Ostre infekcje i stany gorączkowe;
• Zagrożenie zatorami, żylaki;
• Stwardnienie rozsiane;
• Choroba Parkinsona;
• Uszkodzenia skóry;
• Utrudniony kontakt z pacjentem.

Podsumowanie

Prądy interferencyjne są zabiegiem często przepisywanym przez lekarzy, ze względu na szybkie osiąganie efektów terapeutycznych. Powstają one poprzez nałożenie na siebie prądów płynących z dwóch oddzielnych obwodów elektrycznych o nieznacznie różniącej się częstotliwości. W wyniku tego procesu na tkanki oddziałuje prąd o częstotliwości od 0 do 200 Hz. Charakteryzuje się on głębszym przenikaniem prądu niż ma to miejsce w przypadku zastosowania prądów małej częstotliwości. Prądy interferencyjne działają głównie przeciwbólowo, poprzez zwiększenie ukrwienia tkanek. Dzięki wibracjom odczuwanym podczas zabiegu obserwuje się u pacjentów odprężenie i poprawę samopoczucia. Zabiegi z wykorzystaniem prądów interferencyjnych wykonywane są w większości placówek fizjoterapeutycznych.

Autor: mgr Monika Olszówka