Masaż sportowy

Ruch jest nierozerwalną częścią życia człowieka. Określona aktywność fizyczna pozytywnie wpływa na ludzki organizm. Uprawianie różnego rodzaju sportów zarówno zawodowo jak i amatorsko zbawiennie oddziaływuje na nasze mięśnie. Mięśnie stanowią około 40% masy ciała. Średnio ocenia się , iż posiadamy ponad 500 różnorodnych mięśni. Mięsień to podstawowy element układy mięśniowego. Mięsień jest zbudowany  głównie z tkanki mięśniowej, składającej się z poszczególnych włókien mięśniowych, które mają zdolność do kurczenia się. Podczas ruchu mięśnie nieustannie kurczą się i rozluźniają aby wykonać precyzyjnie określoną czynność.
Ze względu na budowę oraz pełnione funkcję wyróżniamy trzy typy mięśni:

• Szkieletowe,
• Gładkie,
• Sercowy

Układ mięśniowy człowieka jest skomplikowaną strukturą, o którą trzeba nieustannie dbać. Jedną z metod pielęgnacji i ochrony mięśni przed działaniem sił zarówno zewnętrznych jak i wewnętrznych jest masaż. Masaż znany był już w czasach starożytnych. W Chinach i w Indii stosowany był jako naturalna metoda lecznicza. W tamtych czasach odkryto dobroczynne skutki masażu. Uważno wówczas iż masaż prawidłowo wpływa na różne układy naszego organizmu. Częste stosowanie powyższych zabiegów powodowało zapewnienie zdrowia przez długie lata. Na przestrzeni lat poszczególni lekarze, terapeuci go modyfikowali i ulepszali, aż do dnia teraźniejszego. Współcześnie masaż uważany jest za jedną ze najskuteczniejszych metod leczenia, ma on bowiem wpływ na psychikę jak i ogólne fizyczne samopoczucie chorego.
Masaż jest to różnego rodzaju rękoczyny, które wywołują nacisk na tkanki. Masażysta wykonujący właściwe ruchy, w prawidłowym tempie zdrowotnie oddziaływuję na poszczególne obszary.

• klasyczny,
• izometryczny,
• segmentarny,
• wibracyjny,
• punktowy,
• stawowy,
• sensoryczny,
• sportowy

Kto powinien korzystać z masażu sportowego?

Masaż sportowy dedykowany jest osobom czynnie uprawiającym różnorodną aktywność fizyczną. Powyższy masaż jest stałym elementem określonego programu przygotowań każdej osoby czynnie uprawiającej sport. Dzięki powyższej metodzie sportowcy chronią swoje ciało przed rozmaitymi kontuzjami. Masaż sportowy różni się od innych masaży tym, iż wkładamy w jego wykonanie więcej siły i energii przez co nie zawsze jest bezbolesny. Poprzez takie działanie przygotowujemy określone grupy mięśniowe do aktywności ruchowej.

Cele i funkcje masażu sportowego.

Masaż sportowy ma na celu:

• uniknięcie urazów,
• rozluźnienie mięśni,
• rozciągnięcie mięśni,
• zlikwidowanie skutków przetrenowania,
• przyspieszenie krążenia krwi,
• poprawienie dopływu produktów odżywczych.

Masaż sportowy coraz częściej wykonywany jest u osób amatorsko uprawiających sport. Dlatego warto przed zastosowaniem omawianej terapii skonsultować się z lekarzem lub fizjoterapeutą.

Masaż sportowy może pełnić funkcję:

• Rozgrzewającą – podnosi temperaturę mięśni oraz jednocześnie je uelastycznia. Stosuje się do przede wszystkim przed aktywnością fizyczną, aby uniknąć rozmaitych urazów bądź kontuzji,
• Regenerującą – zazwyczaj stosuje się ją po wysiłku fizycznym lub bądź po urazie. Ma ona na celu przyspieszenie dojścia określonego mięśnia do stanu pełnej używalności,
• Leczniczą – stosuje się ją jako formę wspomagającą w przypadku uszkodzeń mięśniowych. Może pełnić również zadanie profilaktyczne mające na celu uniknięcie w przyszłości urazów mięśniowych.

Przeciwwskazania do masażu sportowego to:

• Ostre stany zapalne,
• Gorączka,
• Choroby skóry,
• Nadciśnienie tętnicze,
• Czynna choroba nowotworowa,
• Osteoporoza,
• Krwotoki,
• Świeże rany w obszarze masowanym,
• Choroby zakaźne,
• Choroba wrzodowa z masywnym krwawieniem,
• Ogólne złe samopoczucie pacjenta.

Wskazania do masażu sportowego to:

• Stan po wysiłku fizycznym,
• Nadciągnięcie ścięgien,
• Zmiany przeciążeniowe mięśni,
• Nerwobóle,
• Blizny i bliznowce pooperacyjne,
• Choroby neurologiczne,
• Przemęczenie stres

Jakie są rodzaje masażu sportowego?

Masaż sportowy dzieli się na:

• Masaż treningowy – stosujemy go przede wszystkim podczas całego cyklu startowego. Głównym zadaniem jego jest utrzymanie zawodnika w określonej dobrej kondycji oraz zwiększanie możliwości ruchowych organizmu. Powyższy masaż dostosowany jest oczywiście do specyfiki określonej dyscypliny sportowej. Czas trwania dostosowany jest indywidualnie do aktualnych możliwości zawodnika. Warto pamiętać, iż najwięcej czasu podczas masażu poświęcamy tym grupą mięśniowym, które są najbardziej obciążane,

• Masaż przed zawodami – stosuje się go, aż do momentu startu zawodnika. Masaż zazwyczaj obejmuje całe ciało ze szczególnym uwzględnieniem mięśni obciążanych. Ma on za zadanie rozluźnienie, uelastycznienie oraz pobudzenie mięśni do działania. Podczas wykonywania tego rodzaju terapii wymaga się od masażysty nie tylko wykonania określonych technik, ale również dużych zdolności psychoterapeutycznych. Masażysta podczas zabiegu w pewnym stopniu motywuje oraz pobudza do działania zawodnika,

• Masaż startowy – wykonywany jest zawsze przed rozgrzewką. Ten rodzaj masażu bardzo szybko rozgrzewa mięśnie oraz cały aparat stawowo – więzadłowy. Dzięki czemu omawiane struktury zachowują odpowiednią elastyczność zapobiegając ewentualnym kontuzją. Masaż wykonujemy się zazwyczaj energicznie w kilka minut. Efektywność jego jest największa, jeżeli zaraz po nim nastąpi odpowiednia rozgrzewka,

• Masaż powysiłkowy – stosuje się go bezpośrednio po zakończeniu zawodów (aktywności fizycznej). Masaż ma na celu przywrócić organizm zawodnika do stanu sprzed wysiłku w jak najszybszym czasie. Wykonujemy go zazwyczaj w celu rozluźnienia przemęczonych i przeciążonych wysiłkiem części ciała. Masaż ma być przyjemny, relaksujący lecz również wykonany z odpowiednią siłą,

• Masaż podtrzymujący – stosuje się go po zakończeniu sezonu startowego. Jego głównym zadaniem jest utrzymanie w dobrej kondycji całego organizmu z uwzględnieniem mięśni najbardziej narażonych obciążeniami podczas całego okresu treningowego. Ten rodzaj terapii należy łączyć z innymi zabiegami z zakresu szeroko pojętej rehabilitacji, aby w pełni zapewnić pełną regenerację organizmu sportowca.

Jak wykonuje się masaż sportowy?

Masaż sportowy wykonuje terapeuta odpowiednio do tego przygotowany. Duże doświadczenie masażysty ma ogromne znaczenie dla wyniku końcowego. Podczas wykonywania omawianej terapii stosuje się różnorodne techniki miedzy innymi takie jak:

• Głaskanie – jest to pierwszy i ostatni etap masażu sportowego. Pełni funkcję przygotowawczą oraz ułatwia właściwą pracę gruczołów potowych i łojowych,
• Rozcieranie – są to zazwyczaj kuliste ruchy, które w odpowiedni sposób powinny ślizgać się po masowanym ciele. Dzięki tej technice mięśnie się uelastyczniają i zwiększa się ich ruchomość,
• Ugniatanie – jest stosowane bezpośrednio na poszczególne mięśnie jak i na całe grupy mięśniowe. Należy unieść dany mięsień od podstawy i ściskając go masować po całej długości. Wyróżniamy ugniatanie podłużne, poprzeczne, punktowe oraz mieszane,
• Oklepywanie (opukiwanie) – powoduje przede wszystkim rozszerzenie naczyń krwionośnych, które poprawiają krążenie krwi. Działa również rozluźniająco na mięśnie,
• Wibracja – jest techniką trudną oraz wymagającą dużego doświadczenia masażysty. Polega na wykonaniu szybkich ruchów o dużej częstotliwości. Ruch wykonuje się z odpowiednim naciskiem na masowaną powierzchnię z jednoczesnym właściwym przesunięciem ręki wzdłuż określonej struktury,
• Wałkowanie – tą technikę wykonuje się najczęściej stroną dłoniową ręki. Ruch wykonuje się poprzecznie, przy jednoczesnym przesuwaniu rąk wokół określonej struktury,
• Wyciskanie – polega na wykonaniu głębokich ruchów głaszczących o równomiernym nasileniu nacisku. Technikę tą wykonuje się stroną dłoniową ręki,
• Rolowanie – technika ta jest połączeniem głaskania, rozcierania oraz ugniatania. Stosuję się ją do masowania przede wszystkim mięśni powierzchownych oraz tkanki łącznej. Działa pobudzająco oraz przekrwiennie,
• Roztrząsanie – jest odmianą wibracji, różnica polega tylko na tym, iż jest mniejsza częstotliwość drgań. Omawianą technikę wykonuje się cała powierzchnią dłoniową reki,
• Funkcjonalna – jest to połączenie ugniatania z ćwiczeniami biernymi. Wykonuje się ugniatanie poszczególnych mięśni mających wpływ na dany staw.

Oddziaływanie masażu sportowego

Masaż sportowy nie wpływa tylko na mięśnie, ale również zbawiennie oddziaływuje na stawy, tkanki miękkie oraz niektóre układy naszego organizmu.

Wpływ masażu sportowego na aparat stawowo – więzadłowy:

• poprawia ukrwienie powodując szybsze usuwanie substancji powysiłkowych,
• zwiększa elastyczność więzadeł oraz torebki stawowej,
• przyspiesza regeneracje po różnorodnych kontuzjach,
• podwyższa temperaturę okolicy masowanej przyspieszając miejscowy metabolizm.

Wpływ masażu sportowego na tkankę skórną:

• poprawia wygląd zewnętrzny tkanki skórnej,
• normalizuje działanie termoregulacyjne,
• poprawia trofikę skóry (odżywianie skóry),
• uelastycznia tkankę skórną.

Wpływ masażu sportowego na układ mięśniowy:

• zwiększa odżywienie mięśni,
• przyspiesza wchłanianie niepotrzebnych produktów przemiany materii,
• powoduje skurcze mięśni szczególnie poprzecznie prążkowanych,
• zwiększa efektywność pracy układu mięśniowego.

Wpływ masażu sportowego na układ nerwowy:

• zwiększa odżywienie tkanek,
• poprawia przewodnictwo nerwowe,
• wpływa pobudzająco lub uspokajająco (w zależności od rodzaju danego masażu),
• pozytywnie wpływa również na psychikę przedstartową,
• powoduje skurcze mięśni.

Wpływ masażu sportowego na układ pokarmowy:

• wpływa na napięcie ścian żołądka,
• zwiększa wydzielanie hormonów żołądkowo – jelitowych,
• przyspiesza wydalanie zalegających mas kałowych.

Oczekiwania sportowe stawiane zawodnikom z roku na rok są coraz większe. Najlepsi sportowcy na świecie oprócz określonego planu treningowego wykorzystują również różnego rodzaju najnowsze nowinki z zakresu fizjologii, biochemii, biomechaniki, fizjoterapii, psychologi oraz dietetyki. Ciężkie treningi, duże obciążenia oraz nieustanna pogoń za sukcesem sprawia, iż sportowcy przekraczają granice swoich możliwości. Doprowadza to w praktyce do licznych mikrourazów, które na przestrzeni czasu przeradzają się w rozmaite kontuzje zaburzające prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Ważne w tym względzie jest odpowiednie zastosowanie masażu sportowego jako terapii wspomagającej prawidłową oraz harmonijną pracę organizmu ludzkiego.

Opracował: dr n. med. Kamil Klupiński,
fizjoterapeuta sportowy, kierownik poradni rehabilitacyjnej