Zwichnięcie nadgarstka - objawy, leczenie, rehabilitacja

Kończyna górna człowieka odgrywa wiele ważnych zadań. Ze względu na swoją skomplikowaną budowę narażona jest na liczne urazy, które doprowadzają w perspektywie czasu do rozmaitych zaburzeń funkcjonalnych. Nadgarstek to jeden z najbardziej skomplikowanych stawów organizmu ludzkiego. Zbudowany jest z ośmiu kości:

• łódeczkowatej,
• księżycowatej,
• trójgraniastej,
• grochowatej,
• czworobocznej większej,
• czworobocznej mniejszej,
• główkowatej,
• haczykowatej

Nadgarstek ze względu na dużą ruchomość jest zabezpieczony różnorodnymi więzadłami i torebką stawową o skomplikowanej budowie. Po jego obu stronach, grzbietowej i dłoniowej przebiegają ścięgna mięśni poruszających zarówno palcami jak i całą ręką. Staw nadgarstkowy zawdzięcz swą dużą ruchomość licznymi połączeniami stawowymi z wieloma sąsiadującymi elementami kostnymi. Do stawów tych należą:

• staw promieniowo – nadgarstkowy,
• staw śródnadgarstkowy,
• stawy nadgarstkowe śródręczne.

Nadgarstek to staw, który znajduje się na pograniczu przedramienia i ręki. Umożliwia wykonywanie licznych precyzyjnych ruchów. Przenosi rozmaite obciążenia podczas wykonywania czynności fizycznych o dużym natężeniu. Dlatego dochodzi w nim do rozmaitych urazów z, których najpoważniejszym jest zwichnięcie.

Zwichnięcie

Zwichnięcie jest uszkodzeniem, które polega za zerwaniu właściwej łączności pomiędzy określonymi powierzchniami stawowymi kości połączonych wspólną torebka stawową. Opisywanemu schorzeniu towarzyszy przede wszystkim uszkodzenie określonych elementów wewnątrzstawowych np. więzadeł. Podczas zwichnięcia staw jest zazwyczaj niestabilny. Prowadzić to może na przestrzeni czasu do uszkodzenia nerwów i uciskania tętnic. W praktyce każdy staw może ulec zwichnięciu, lecz występują stawy, które są bardziej narażone na opisywane zjawisko.

Zalicza się do nich przede wszystkim staw:

• ramienny,
• biodrowy,
• kolanowy,
• łokciowy,
• skroniowo – żuchwowy.

Zwichnięcia możemy podzielić na:

• urazowe – powstaje pod wpływem najczęściej gwałtownego urazu, dochodzi wówczas do trwałego uszkodzenia torebki stawowej i przemieszczenia się powierzchni stawowych,
• wrodzone – nie dochodzi do zniszczenia torebki stawowej. Następują inne trwałe uszkodzenia elementów stawowych związanych z wadami wieku rozwojowego,
• patologiczne – dochodzi na skutek wielu chorób takich jak np. gruźlica, która powoduje trwałe zniszczenie powierzchni stawowych,
• porażenne – powstaje na skutek nieprawidłowej pracy mięśni otaczających dany staw.

Reklama

Objawy zwichnięcia nadgarstka

Częstymi objawami zwichnięcia nadgarstka jest:

• ból – który bardzo często nasila się podczas wykonywania określonego ruchu,
• ograniczona ruchomości – zwłaszcza ruchu grzbietowego lub dłoniowego ruchu ręki,
• opuchlizna – zlokalizowana jest w miejscu urazu,
• krwiak – powstaje na skutek uszkodzenia określonych naczyń krwionośnych,
• trzaskanie, przeskakiwanie – powstałe na skutek nieprawidłowej pracy elementów wewnątrzstawowych np. powierzchni stawowych,
• zmiana obrysów stawu – powstała na skutek przemieszczenia się określonych elementów tworzących staw.

Przyczyny

Do zwichnięcia nadgarstka dochodzi zazwyczaj podczas:

• upadku – przede wszystkim z wysokości,
• uderzenia – określonego stawu o twarde podłoże,
• zderzenia – zazwyczaj z twardym przedmiotem,
• zwiotczenia – mięsni stabilizujących określony staw.

Diagnostyka

Ważną częścią kompleksowego procesu leczenia jest prawidłowa diagnostyka. W dużej mierze przyczynia się ona do szybkiego i właściwego przeciwdziałania określonemu schorzeniu. W dzisiejszych czasach dysponujemy nowoczesnym sprzętem obrazowym mającym na celu trafne wykrycie nawet najmniejszego ubytku zaburzającego prawidłowe funkcjonowanie organizmu ludzkiego. W przypadku zwichnięcia nadgarstka proces diagnozowania rozpoczyna się od przeprowadzenia dokładnego wywiadu jak i badania lekarskiego. W dalszej kolejności należy wykonać podstawowe cyfrowe zdjęcie rentgenowskie omawianej struktury. Przeprowadzenie powyższego badania obrazowego ma na celu dokładne określenie rodzaju danego obrażenia. Należy pamiętać, iż nawet pod niegroźnym z pozoru wyglądającym uszkodzeniem może kryć się poważy uraz. Na podstawie zdjęcia rentgenowskiego jesteśmy w stanie rozróżnić czy doszło tylko do zwichnięcia czy nastąpiło złamanie określonej kości, co w dalszym procesie leczenia ma ogromne znaczenie.

Leczenie i rehabilitacja

Do zwichnięcia nadgarstka dochodzi w wielu niespodziewanych i zaskakujących sytuacjach. Leczenie tego rodzaju urazu wymaga dużego doświadczenia całego zespołu medycznego. W mniej groźnych zwichnięciach zaleca się głównie zastosowanie określonego unieruchomienia w postaci lekkiego gipsu lub stabilizatora. Takie postępowanie lecznicze wprowadza się po wcześniejszym nastawieniu nadgarstka przez chirurga. Należy zdawać sobie sprawę, iż po jakimkolwiek urazie nadgarstka należy bezzwłocznie skontaktować się z lekarzem. Takie właściwe zachowanie może nas uchronić przed niekontrolowanym rozprzestrzenianiem się procesu destrukcyjnego danej kontuzji.

Poważniejsze zwichnięcie nadgarstka może zakończyć się zabiegiem operacyjnym. Takie postępowanie jest prowadzone, wówczas jeżeli dochodzi do kilkukrotnego zwichnięcia w tym samym miejscu, w przypadku zwichnięcia z uszkodzeniem okolicznych nerwów bądź naczyń lub zwichnięcia otwartego. Zabieg operacyjny polega na przywróceniu właściwego ustawienia poszczególnych elementów stawowych, zszyciu uszkodzonych w wyniku urazu np. więzadeł oraz stabilizacji nadgarstka przy użyciu specjalnych drutów. Po wykonaniu takiego leczenia chirurgicznego należy unieruchomić staw opatrunkiem gipsowym. Taka stabilizacja trwa od kilku do kilkunastu tygodni i jest uzależniona od rozległości urazu oraz od metody operacyjnej. Już w opatrunku gipsowym można zacząć powolne usprawniane. Polega ono w pierwszej kolejności na zastosowaniu pola magnetycznego oraz delikatnych ćwiczeń stawów nie objętych opatrunkiem gipsowym. Po zdjęciu gipsu usuwane są druty i zostaje zastosowane unieruchomienie przy pomocy odpowiednio dopasowanego stabilizatora na okres paru tygodni.

Jest to czas kiedy bezzwłocznie należy wprowadzić proces rehabilitacyjny. W pierwszym etapie po leczeniu operacyjnym zwichnięcia nadgarstka stosuje się zabiegi z fizykoterapii takie jak:

• pole magnetyczne,
• laser,
• krioterapię,
• lampę Bioptron.

Wszystkie te powyższe zabiegi mają działanie przeciwbólowe, przeciwzapalne oraz przeciwobrzękowe.

W drugim etapie usprawniania wprowadza się kinezyterapię czyli leczenie ruchem. Ma ona na celu przywrócić jak największą ruchomość uszkodzonemu stawowi oraz w sposób należyty wzmocnić siłę i wytrzymałość mięśniową okolicy urazu. Aby to osiągnąć stosujemy rozmaite ćwiczenia takie jak:

• ćwiczenia bierne,
• ćwiczenia czynno – bierne,
• ćwiczenia czynne,
• ćwiczenia samowspomagane,
• ćwiczenia manualne,
• ćwiczenia przyrządowe,
• ćwiczenia oporowe,
• ćwiczenia rozciągające,
• ćwiczenia czynności dnia codziennego.

Powyższe ćwiczenia ruchowe powinny obejmować nie tylko nadgarstek ale również palce, staw łokciowy oraz bark. W procesie usprawniania należy ćwiczyć całą kończynę górną, w której wystąpił uraz. Należy pamiętać, iż jeden niesprawny staw w tym przypadku nadgarstkowy może w perspektywie czasu zaburzyć prawidłowe funkcjonowanie całej kończyny górnej.

Profilaktyka

Różnego rodzaju urazy nadgarstka w tym jego zwichniecie może trwale zostawić ślad w postaci zaburzeń biomechanicznych. Musimy często liczyć się z tym, iż po zwichnięciu może pozostać niestabilność nadgarstka, która będzie zaburzała prawidłowe wykonywanie określonych czynności. Dlatego w tym względzie bardzo ważna jest odpowiednia profilaktyka. Polega ona przede wszystkim na unikaniu różnego rodzaju przeciążeń kończyny górnej szczególnie ukierunkowanych na nadgarstek. Na pewno musimy ograniczać wykonywanie ciężkich powtarzających się czynności obejmujących staw nadgarstkowy. Ważne w tym względzie jest również zadbanie o odpowiednie wzmocnienie i uelastycznienie mięśni otaczających opisywany staw.

Autor: dr n. med. Kamil Klupiński,
fizjoterapeuta sportowy, kierownik poradni rehabilitacyjnej

Piśmiennictwo, Bibliografia:

Bochenek A, Reicher M: Anatomia człowieka. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2002,

Jan Fibak (red.): Chirurgia dla studentów medycyny. Warszawa: PZWL, 1996

Ebelt-Paprotny G., Preis R., Fizjoterapia, Urban&Partner, Wrocław 2012