Złamania ręki (dłoni) najczęstsze lokalizacje i postępowanie

Człowiek podczas swojego życia jest narażony na różnego rodzaju wypadki. Często powstają one w sposób nieprzewidywalny. Wystarczy niejednokrotnie chwila nieuwagi lub przypadkowy zbieg okoliczności aby doszło do poważnego urazu, który na przestrzeni czasu może rzutować znacznymi konsekwencjami przede wszystkim zdrowotnymi. Do takich groźnych wypadków zalicza się między innymi rozmaite złamania. Najprościej rzecz ujmując omawiany uraz polega na całkowitym przerwaniu struktury kostnej.

Rodzaje złamań

Złamania kości klasyfikuje się zazwyczaj według charakteru czyli na skutek przebiegu szczeliny złamania:

• Złamania skośne,
• Złamania poprzeczne,
• Złamania spiralne,
• Złamania wieloodłamowe.

Wyróżniamy podział złamań w zależności od mechanizmu urazu:

• Na skutek nadmiernego zgięcia,
• Na skutek nadmiernego skręcenia,
• Na skutek silnego oderwania,
• Na skutek patologicznego przesunięcia.

W zależności od stopnia uszkodzenia kości złamanie możemy podzielić na:

• Zamknięte – czyli takie, w których złamaniu ulega tylko kość nie powodując innych uszkodzeń,
• Otwarte – czyli takie, w którym złamaniu ulega kość, ale także dochodzi do uszkodzenia innych tkanek leżących w bezpośrednim sąsiedztwie np. skóra. Dochodzi wówczas do bezpośredniego kontaktu złamanej kości ze środowiskiem zewnętrznym. Na skutek takiej sytuacji może dojść do licznych zakażeń bakteryjnych lub wirusowych.

Najczęstsze objawy złamania kości

• Ból – zazwyczaj bardzo duży występujący w miejscu urazu. Ból może również promieniować do innych części ciała sąsiadujących z sobą,
• Obrzęk – zazwyczaj tkankowy, powstały na skutek przemieszczenia się odłamów kostnych uszkadzających naczynia krwionośne,
• Krwiak – powstaje na skutek przerwania ciągłości naczyń krwionośnych,
• Zasinienie – dotyczy przede wszystkim miejsca złamania, w dużej mierze na skutek dużego ucisku na poszczególne naczynia krwionośne,
• Deformacja okolicy złamania – powstaje na skutek niewłaściwego oraz patologicznego ułożenia struktur kostnych,
• Upośledzenie ruchomości – dotyczy wyłącznie miejsca urazu. Przerwanie struktury kostnej całkowicie upośledza wykonywanie określonej czynności ruchowej,
• Trzeszczenie – spowodowane jest w dużej mierze nadmiernym ocieraniem się o siebie uszkodzonych odłamów kostnych,
• Nadmierna tkliwość – wywołana jest stanem patologicznym spowodowanym złamaniem. W niektórych przypadkach silny uraz może, również uszkodzić układ nerwowy. Skutkuje to w dużej mierze różnego rodzaju zmiennością odczuwania dolegliwości bólowych. Zazwyczaj podwyższa się poziom odczuwania nieprzyjemnych bodźców zwłaszcza bólowych.

Anatomia ręki

Ręka człowieka pełni szereg bardzo ważnych zadań. Bez prawidłowego funkcjonowania opisywanej struktury nie jesteśmy w stanie właściwie wykonywać szeregu czynności dnia codziennego. Ze względu na dużą aktywność ruchową ręka jest narażona na liczne urazy do, których zalicza się dosyć często złamania kostne.

Ręka składa się przeważnie z 27 kości i można wyróżnić trzy podstawowe odcinki (składowe) takie jak:

• Nadgarstek

• 5 kości śródręcza

• Palce

Ręka posiada duża ruchomość, którą zawdzięcza licznym stawom takim jak:

• Staw promieniowo – nadgarstkowy,
• Staw śródnadgarstkowy,
• Połączenia stawowe szeregu bliższego,
• Połączenia stawowe szeregu dalszego,
• Stawy nadgarstkowo – śródręczne,
• Stawy międzyśródręczne,
• Stawy palców ręki.

Wykonywanie poszczególnych ruchów ręki możliwe jest przy prawidłowej pracy również licznych więzadeł do, których zalicza się między innymi:

• Więzadło poboczne promieniowe nadgarstka,
• Więzadło poboczne łokciowe nadgarstka,
• Więzadło łukowate dłoniowe nadgarstka,
• Więzadło łukowate grzbietowe nadgarstka.

W obrębie ręki wyróżnia się trzy typy złamań do, których zalicza się:

• Złamania śródręcza,
• Złamania palców,
• Złamania nadgarstka.

Złamania śródręcza i palców - są to bardzo częste urazy. Najczęściej dochodzi do złamania podstawy kości piątej śródręcza. Jest to zarazem najkrótsza i najgrubsza kość omawianej struktury. Do opisywanego urazu dochodzi w wyniku bardzo mocnego przygniecenia lub uderzenia. Złamania palców to jedne z najczęstszych złamań ręki. Palce składają się z paliczków czyli z bardzo kruchych kości często poddanych dużym obciążeniom.

Złamania nadgarstka – do najczęstszych urazów nadgarstka zalicza się złamanie kości księżycowatej oraz łódeczkowatej. Zazwyczaj do tego rodzaju zdarzenia dochodzi bezpośrednio podczas upadku na rękę.

Diagnostyka

Diagnozę stawia się na podstawie objawów klinicznych oraz dokładnie wykonanego wywiadu lekarskiego. W opisywanym przypadku kluczową rolę odgrywa również badanie obrazowe do, którego zalicza się zdjęcie rentgenowskie. Rtg dokładnie uwidacznia miejsce złamania i pozwala określić jego charakter i rozległość.

Leczenie

Leczenie złamań może być:

• Zachowawcze – stosuje się w przypadku złamań bez przemieszczenia. Wykonuje się wówczas unieruchomienie ręki w postaci opatrunku gipsowego. Mamy do wyboru tradycyjny gips lub opatrunek gipsowy lekki (stosowany jest na wyraźne życzenie chorego za dodatkowa opłatą). Niektóre delikatne złamania można zabezpieczyć odpowiednią specjalistyczną otrezą,
• Operacyjne – stosuje się w przypadku złamań z przemieszczeniem. Wskazania do leczenia operacyjnego to: złamania otwarte, złamania niemożliwe do nastawienia, złamania powikłane z masywnym uszkodzeniem naczyń krwionośnych i poszczególnych nerwów, urazy wielonarządowe towarzyszące złamaniom.

Należy pamiętać, iż właściwe gojenie kości przebiega w wielu etapach:

• Pierwszy etap – w tym etapie przede wszystkim występuje rozległy stan zapalny oraz masywny krwiak,
• Drugi etap – polega na stopniowym i systematycznym gojeniu uszkodzonej struktury kostnej,
• Trzeci etap – stanowi w dużej mierze fazę naprawczą, w której odłamki kostne są stopniowo odbudowywane. Ma on na celu odtworzenie właściwej budowy anatomicznej kości.

Niewłaściwie leczone złamania ręki w perspektywie czasu mogą prowadzić do poważnych powikłań do, których zalicza się przede wszystkim:

• Powstanie stawu rzekomego,
• Powstanie stanów zapalnych,
• Wystąpienie zwyrodnienia kości,
• Obluzowanie lub pęknięcie materiału zespalającego.

Reklama

Rehabilitacja

Nowoczesna fizjoterapia po złamaniu kości ręki jest procesem wieloetapowym i skomplikowanym Zależy ona w dużej mierze od rozległości złamania oraz od sposobu jego leczenia.

 I okres – ręka w opatrunku gipsowym przeważnie jest unieruchomiona od 4 do 8 tygodni. W tym okresie możemy tylko zastosować zabieg z zakresu fizykoterapii taki jak:

• Pole magnetyczne – zabieg ten ma na celu w dużej mierze przyspieszyć i wzmocnić zrost kostny.

W zależności od wielości opatrunku gipsowego założonego na rękę możemy zastosować delikatne ćwiczenia ruchowe. Dotyczą one przede wszystkim stawu łokciowego oraz ewentualnie stawu nadgarstkowego lub poszczególnych palców. Stosowanie powyższych ćwiczeń już w opatrunku gipsowym w dużej mierze zapobiega przykurczom stawowym oraz poprawia miejscowe krążenie. W I okresie należy unikać jakichkolwiek przeciążeń uszkodzonej struktury, aby w przyszłości nie doszło do powikłań związanych ze zrostem kostnym.

II okres – w tym okresie następuje zdjęcie opatrunku gipsowego. Rehabilitację jeżeli nie ma żadnych przeciwwskazań lekarskich należy wprowadzić jak najszybciej (najlepiej następnego dnia). Na samym początku stosuje się zabiegi z szeroko pojętej fizykoterapii do, których zalicza się przede wszystkim:

• Pole magnetyczne,
• Laseroterapię,
• Krioterapię miejscową.

Na tym etapie powyższe zabiegi mają przeważnie działanie przeciwbólowe, przeciwzapalne oraz wyciszające. Bezpośrednio po wyjęciu z opatrunku gipsowego należy zadbać o prawidłowe odżywienie tkanki skórnej. Po kilku tygodniach w gipsie skóra zazwyczaj się łuszczy, pęka oraz schodzi. Aby nie dopuścić do ran i ewentualnego krwawienia należy stosować różnorodne maści nawilżające. Niewłaściwy stan powłoki skórnej może w dużej mierze spowolnić proces usprawniania ruchowego ręki. Oprócz zabiegów z fizykoterapii w II okresie usprawniania wprowadzamy zabiegi z zakresu kinezyterapii (leczenie ruchem). Stosujemy wówczas ćwiczenia:

• Bierne,
• Czynno – bierne,
• Czynno – wolne,
• Samo wspomagane,
• Przyrządowe (z wykorzystaniem rowerka ręcznego, rozmaitych kształtek, bandaża).

Bardzo ważne są przede wszystkim ćwiczenia bierne oraz czynno – bierne, ponieważ wykonywane są one bezpośrednio z terapeutą. Zadaniem fizjoterapeuty podczas wykonywania powyższych ćwiczeń jest stopniowe zwiększanie zakresu ruchomości uszkodzonej struktury np. palców lub nadgarstka. W miarę poprawy stanu funkcjonalnego pacjent sam wykonuje określone ćwiczenia ruchowe. Mają one na celu w dużej mierze dalszą poprawę mobilności oraz zwiększenia siły i wytrzymałości mięśniowej uszkodzonej okolicy. W tym etapie ćwiczenia powinny być wykonywane codzienni, aż do momentu uzyskania zadawalającej sprawności umożliwiającej wykonywanie podstawowych czynności ruchowych dnia codziennego.

III okres – w tym okresie możemy zastosować zabieg z zakresu fizykoterapii taki jak:

• Elektrostymulacja mięśni.

Należy pamiętać iż powyższy zabieg pełni przede wszystkim funkcję wspomagającą specjalistyczne ćwiczenia ruchowe. Na tym etapie stosujemy ćwiczenia czynne mające w dużej mierze usprawnić funkcje motoryczne ręki. Musimy zwrócić uwagę na to aby nie doprowadzić do przeciążenia, które mogą skutkować wzmożonymi dolegliwościami bólowymi. W tym okresie rehabilitant wykonuje ćwiczenia mające na celu przede wszystkim mobilizację stawów otaczających złamanie. Takie postępowanie w perspektywie czasu znacząco zwiększa zakres ruchu. Zastosowanie neuromobilizacji będzie miało duże znaczenie w przypadku różnych problemów związanych nierozłącznie z układem nerwowym. Ten rodzaj terapii w znacznym stopniu wspomaga pracę układu nerwowego.

Szybko i właściwie wprowadzony proces medyczny w dużej mierze przekłada się na skuteczne oraz prawidłowe działanie uszkodzonych struktur.

Autor: dr n. med. Kamil Klupiński,
fizjoterapeuta sportowy, kierownik poradni rehabilitacyjnej