Shin Splints

Shin Splints to bóle przedniej części goleni najczęściej występujące u osób aktywnych fizycznie. Mają one charakter przeciążeniowy rozwijający się stopniowo z upływem tygodni lub też gwałtownie na skutek jednego intensywnego treningu. Shin Splints to pojęcie bardzo ogólne, a ból okolicy goleni może być spowodowany przez 31 różnych dolegliwości. Dlatego też precyzyjna diagnoza i odpowiednio ukierunkowane leczenie jest kluczem do sukcesu.

Najpowszechniej występującymi schorzeniami, które zaliczane są do wspólnego miana Shin Splints są:

• MTSS (Medial Tibial Stress Syndrome - ang. zespół przeciążenia przyśrodkowej okolicy piszczeli), który stanowi 75% wszystkich dolegliwości goleni. Bardziej szczegółowy opis tego schorzenia zamieszczony jest poniżej;

• ATSS (Anterior Tibial Stress Syndrome - ang. zespół przeciążenia przedniej okolicy piszczeli) – bezpośrednio związany z przyczepem mięśnia piszczelowego przedniego, którego główną rolą jest ekscentryczne hamowanie (powolne opuszczanie stopy) podczas fazy podporu;

• Przewlekły Zespół Ciasnoty Powięziowej przedniej grupy podudzia – występuje rzadziej niż powyższe i dotyka zwykle osoby dobrze umięśnione (typ sylwetki – mezomorfik). Ból związany jest z naporem „pęczniejącej” pod wpływem wysiłku masy mięśniowej na przegrody powięziowe, które ją ograniczają.

Są one stosunkowo podobne pod względem dolegliwości, ale zasadniczo różnią się pod względem genezy oraz leczenia. Dlatego też niezbędna jest uprzednia konsultacja z kompetentnym specjalistą.

MTSS - zespół przeciążenia przyśrodkowej okolicy piszczeli

Reklama

MTSS - opis schorzenia

MTSS jest przez wielu autorów (niepoprawnie) właściwym określeniem medycznym dla Shin Splints. Jak sama nazwa wskazuje, dolegliwość ta dotyka przyśrodkowy (wewnętrzny) brzeg kości piszczelowej, który pod wpływem przewlekłego działania czynników zewnętrznych ulega rozległym zmianom zapalnym. Okostna (zewnętrzna warstwa kości) ulega wtedy nieustannemu patologicznemu procesowi zmian na poziomie komórkowym, któremu towarzyszy silny ból.

Objawy

Najczęstszym objawem jest ostry ból (bywa również rozlany i tępy) wzdłuż wewnętrznej części goleni występujący po rozpoczęciu aktywności fizycznej (np. biegu). Jest on na tyle intensywny, że często powoduje zaprzestanie aktywności, ale znika stopniowo w trakcie krótkiego (15min) odpoczynku. Środkowa część wewnętrznej krawędzi piszczeli jest wtedy tkliwa lub bolesna w dotyku i często zgrubiała.

Przyczyny MTSS

• Błędy treningowe - MTSS często występuje u stosunkowo nowych atletów kiedy to nagle, bez odpowiedniego przygotowania zwiększone jest obciążenie treningowe. Przypada to często na pierwszy miesiąc treningowy, ponieważ kość nie nadąża adaptować się do tempa nakładanych na nią obciążeń. Innymi przyczynami związanymi z treningiem jest częsta zmiana nawierzchni treningowej lub nagły wzrost masy ciała. Dodatkowo, badania kliniczne wykazały, iż słaba technika biegu lub słaba wydolność mięśni stabilizujących sylwetkę wpływają na przeciążenia układu kostno-mięśniowego, a tym samym mogą przyczynić się do powstania schorzenia tu opisywanego.

• Obuwie – stare zużyte buty które utraciły zdolności podporowe i ochronne mogą przyczynić się do wystąpienia dolegliwości. Buty biegacza powinny być wymienione po upływie ok 500km – mniej więcej w czasie kiedy stają się zbyt miękkie, łatwe do ugięcia i mało sprężyste. Dodatkowo obuwie treningowe powinno być dopasowane do typu stopy użytkownika oraz rodzaju i techniki wykonywanej aktywności.

•  Biomechanika (mechanika ruchu) – sposób w jaki funkcjonuje stopa, stawy skokowe, kolano oraz wyższe elementy układu kostno-mięśniowego ma duży wpływ na obciążenia nakładane na kość piszczelową, a w szczególności siły ją zginające. Płaskostopie, stopa wydrążona lub różna długość kończyn dolnych przyczyniają się do powstania i nasilania objawów MTSS. Nieprawidłowości w funkcjonowaniu układu mięśniowego (synchronizacji łańcuchów biomechanicznych, koordynacji, siły, itd.) kończyn dolnych przyczyniają się do wystąpienia wszelakich dolegliwości przeciążeniowych.

• Krótkie, napięte mięśnie trójgłowe łydki (szczególnie mięsień płaszczkowaty) i piszczelowe przednie, a co za tym idzie mała ruchomość stawów skokowych (kostki) oraz zdolności przeprostu palucha która jest niezbędna podczas fazy propulsji (odbicia); sytuacja przeciwna – kiedy mięśnie są osłabione i dochodzi do nadruchomości i braku kontroli stabilizacji stawów oraz amortyzacji podczas biegu. Niekiedy przyczyna tkwi w nierównej długości kończyn dolnych.

•  Ogólny stan zdrowia i niektóre leki (np. długoterminowe przyjmowanie sterydowych leków przeciwzapalnych) – schorzenia dotykające gęstości tkanki kostnej powodują jej osłabienie i podwyższają ryzyko Shin Splints.

Diagnostyka

Najważniejszym elementem diagnostycznym, jest przeprowadzenie dokładnego wywiadu z pacjentem oraz szczegółowego badania podmiotowego. Przydatna może okazać się wideo-analiza chodu i biegu w celu ustalenia przyczyn biomechanicznych. Zaleca się również, aby pacjent przyniósł ze sobą do oceny obuwie treningowe.

Podstawowym narzędziem diagnostycznym, które pomoże w postawieniu trafnego rozpoznania jest rentgen. Niestety drobne uszkodzenia kostne mogą łatwo umknąć uwadze radiologa na zwykłym RTG, dlatego często niezbędne są badanie scyntygraficzne kości. Dodatkowo zleca się również USG, rezonans magnetyczny lub tomografia komputerowa w celu wykluczenia uszkodzenia tkanek miękkich.

Leczenie

• Podstawową natychmiastową interwencją jest zmniejszenie intensywności treningu o 50-90% a także wprowadzenie bardziej zróżnicowanej aktywności, które nie będzie nieustannie obciążało tych samych elementów układu kostno-mięśniowego. Należy zaznaczyć, iż najczęściej popełnianym błędem jest całkowite zaprzestanie treningu na kilka tygodni, po czym powrót do tego samego obciążenia treningowego. W takich przypadkach Shin Splinty powrócą i zwykle są bardziej bolesne.

• Krioterapia (leczenie zimnem) - okłady chłodzące są niezwykle pomocnym i naturalnym sposobem na złagodzenie miejscowego procesu zapalnego. Lodem zawiniętym w cienki ręczniczek kuchenny okładamy obolałe okolice na 10-15 minut nie tylko bezpośrednio po wystąpieniu dolegliwości, ale również kilkakrotnie w ciągu dnia. Powoduje to zmniejszenie bólu i przyspiesza gojenie tkanek.

• Opatrunki uciskowe i taping - na czas trwania treningu pomagają zmniejszyć dolegliwości i zmniejszają przeciążenia tkanek miękkich.

• Unoszenie dotkniętej kończyny powyżej poziomu serca przy odpoczynku pomaga zmniejszyć dopływ krwi do uszkodzonym tkanek, co zmniejsza natężenie zapalenia także pomaga w odpływie krwi żylnej oraz limfy, a tym samym zmniejszenia ciśnienia osmotycznego w kończynie, co może działać przeciwbólowo.

• Rehabilitacja (mobilizacja stawów i tkanek miękkich, ćwiczenia wzmacniające i rozciągające), głęboki masaż tkanek oraz terapia punktów spustowych pomoże w korekcji nieprawidłowości napięciowych. Niezbędna będzie do tego konsultacja z odpowiednim specjalistą. Do rozluźniania napiętych mięśni w domowych warunkach doskonale nadaje się rolowanie na wałku ortopedycznym (foam roller).

• Korekcja ustawienia stopy jest często sprawą kluczową w celu likwidacji przyczyny Shin Splintów. Konieczna w tym celu może okazać się wizyta w gabinecie podologa.

• Niesterydowe leki przeciwzapalne – przyjmowane doustnie lub w formie kremu lub żelu. Należy jednak pamiętać o szkodliwym ich działaniu i ograniczyć je tylko do łagodzenia fazy ostrej.

• W poważniejszych przypadkach, w których leczenie zapobiegawcze się nie powiodło, niezbędne może okazać się unieruchomienie za pomocą ortezy lub opatrunku gipsowego na okres 2-4 tygodni.

• Zmiana rodzaju obuwia wydaje się sprawą błahą, ale często wystarczy aby zminimalizować dolegliwości. Wymiana zużytego obuwia powinno odbywać się mniej więcej co ok 500km.

Rokowanie

Zwykle Shin Splinty przechodzą same wraz z zaprzestaniem prowokującej aktywności na dłuższy okres. Niestety nie oznacza to że po jakimś czasie nie pojawią się ponownie przy próbie powrotu do treningu. Istotne jest więc dotarcie do sedna sprawy poprzez szczegółową analizę kliniczną przeprowadzoną przez kompetentnego specjalistę.

Nieleczone Shin Splinty mogą doprowadzić do zmęczeniowych złamań kości piszczelowej, które są już bardziej problematyczne i których leczenie może okazać się długotrwałe.

Profilaktyka

Sport to zdrowie pod warunkiem że uprawia się go rozsądnie. Należy pamiętać o powolnym dawkowaniu obciążeń treningowych, odpowiednim przygotowaniu się do aktywności poprzez solidną rozgrzewkę z elementami rozciągania. Reakcja bólowa organizmu jest sygnałem że dzieje się coś niepożądanego i takiej informacji nie należy bagatelizować. Po wystąpieniu bólu należy niezwłocznie zaprzestać prowokujących elementów treningu i niezwłoczną konsultację za specjalistą. Zwykle wczesna interwencja lecznicza pozwala na szybsze dojście do pełnej sprawności i minimalizuje ryzyko powikłań.

Do elementów profilaktyki zaliczamy: odpowiednio dobrane obuwie oraz upewnienie się że jest ono w przyzwoitym stanie użytkowym, noszenie wkładek do butów jeżeli są wymagane, unikanie intensywnego treningu na twardych nawierzchniach jeżeli nigdy wcześniej się go nie podejmowało, stopniowy wzrost obciążeń sportowych; utrzymywanie dobrej długości, elastyczności i siły mięśni.

Autor:
mgr Michał Angerman
Fizjoterapeuta, Specjalista Podolog.