Plecy okrągło – wklęsłe

Plecy okrągło-wklęsłe

Plecy okrągło – wklęsłe to wada postawy ciała w płaszczyźnie strzałkowej, której cechą charakterystyczną jest pogłębienie fizjologicznych krzywizn kręgosłupa: kifozy piersiowej oraz lordozy lędźwiowej. W sylwetce osoby z plecami okrągło – wklęsłymi obserwujemy poza zwiększeniem wyżej wymienionych krzywizn, wysunięcie głowy i barków ku przodowi, odstawanie łopatek, uwypuklenie brzucha oraz pośladków. Zmiany powstające w plecach okrągło – wklęsłych wpływają nie tylko na obniżenie sprawności statyczno – dynamicznej, ale także negatywnie oddziaływają na narządy wewnętrzne. Zwiększona lordoza powoduje przesunięcie narządów do przodu, co wpływa na rozciągnięcie mięśni brzucha oraz upośledzenie pracy przepony, tym samym zaburzając prawidłowe oddychanie. W wadzie tej mięśniami nadmiernie rozciągniętymi i osłabionymi będą mięśnie powierzchowne grzbietu jak: czworoboczny, równoległoboczny i najszerszy, mięśnie głębokie grzbietu w szczególności prostownik odcinka piersiowego oraz mięśnie karku. Ponadto do grupy mięśni nadmiernie rozciągniętych i osłabionych należy zaliczyć mięśnie: pośladkowe, kulszowo – goleniowe, a także mięśnie brzucha. Nadmiernie napięte i przykurczone będą mięśnie klatki piersiowej jak: piersiowe większe i mniejsze, a także zębate przednie oraz mięśnie biodrowo – lędźwiowe, proste uda, czworoboczne lędźwi i prostownik grzbietu w odcinku lędźwiowym.

Przyczyny powstawania

Plecy okrągło – wklęsłe powstają najczęściej w efekcie kompensacji. Mowa tutaj o dwóch rodzajach kompensacji: u osób o astenicznej budowie ciała oraz u osób z usztywnieniem jednej z fizjologicznych krzywizn. U osób o astenicznej ( wątłej) budowie ciała ,wada powstaje na tle biernego dostosowania. Z powodu zbyt słabych mięśni grzbietu równoważenie ciężaru ciała odbywa się przez cofnięcie górnej części tułowia, co powoduje zwiększenie wygięcia w odcinku lędźwiowym, głowa natomiast wysuwa się ku przodowi. W taki sposób powstają tzw. plecy okrągło – wklęsłe wiotkie. U osób z usztywnieniem fizjologicznej krzywizny (najczęściej w odcinku piersiowym), pierwotną przyczyną powstania pleców okrągło – wklęsłych jest usztywnienie krzywizny w wyniku choroby: gruźlica kręgosłupa, choroba Scheuermanna lub w wyniku urazu. Usztywnienie kompensowane jest najczęściej w bardziej mobilnym odcinku lędźwiowym. Kompensacja dotyczy nie tylko aspektu mechanicznego, ale także wyrównuje ruchomość odcinka piersiowego pod względem funkcjonalnym.

Postępowanie korekcyjne

Program postępowania korekcyjnego w przypadku pleców okrągło - wklęsłych powinien obejmować ćwiczenia rozciągające mięśnie przykurczone, w tym mięśnie klatki piersiowej: piersiowe większe i mniejsze, zębate przednie oraz więzadło podłużne przednie. Rozciągać należy także zginacze uda: biodrowo – lędźwiowe, proste uda oraz czworoboczne lędźwi i prostownik grzbietu w odcinku lędźwiowym. W tych przypadkach preferowane są ćwiczenia w niepełnym skurczu i pełnym rozciągnięciu ( napięcie statyczne, rozluźnienie, rozciągnięcie), pamiętając o równomiernym oddychaniu. Bardzo istotne jest zapewnienie odpowiedniej stabilizacji podczas wykonywania ćwiczeń ze względu na możliwość przenoszenia ruchu na sąsiednie odcinki. Niezbędnym elementem korekcji pleców okrągło – wklęsłych są ćwiczenia wzmacniające mięśnie powierzchowne grzbietu jak: czworoboczny, równoległoboczny, najszerszy oraz mięśnie głębokie grzbietu w szczególności prostownik w odcinku piersiowym, a także mięśnie karku, pośladkowe, kulszowo - goleniowe i brzucha. Ćwiczenia wykonuje się w pełnym skurczu i niepełnym rozciągnięciu, pamiętając o stabilizacji odcinkowej oraz spokojnym, równomiernym oddychaniu. Niezwykle ważne w procesie wyrównywania wady jest kształtowanie i doskonalenie nawyku prawidłowej postawy ciała. Należy pamiętać o odpowiednim ustawieniu głowy ( cofnięciu), ściągnięciu łopatek, cofnięciu barków, wysunięciu klatki piersiowej do przodu, a także wciągnięciu brzucha i ściągnięciu pośladków. Ponadto warto skorygować globalną postawę ciała ( stopy, kolana, biodra). Ponieważ spłaszczenie klatki piersiowej wpływa na zaburzenie piersiowego toru oddechowego, a przesunięcie narządów wewnętrznych ku przodowi upośledza przeponowy tor oddechowy warto skupić się na ćwiczeniach oddechowych kształtujących wszystkie tory oddechowe: piersiowy, żebrowo przeponowy i przeponowy (brzuszny). Dobrym uzupełnieniem w przypadku pleców okrągło – wklęsłych może być korekcja w wodzie. Środowisko wodne odciąża stawy, a opór wody sprawia, że możliwe jest wzmacnianie siły i wytrzymałości mięśni nadmiernie rozciągniętych i osłabionych w tej wadzie. Pomocny może okazać się masaż klasyczny, którego celem będzie pobudzenie mięśni rozciągniętych i osłabionych oraz rozluźnienie mięśni nadmiernie napiętych oraz przykurczonych. W przypadku tzw. czynnościowego zablokowania kręgosłupa, gdzie osiągnięcie pełnego biernego zakresu ruchu jest niemożliwe zaleca się zastosowanie terapii manualnej. Ważne z punktu widzenia niemal każdej wady postawy jest uświadomienie osobie oraz jej rodzinie, o rodzaju oraz skutkach występowania wady. W głównej mierze chodzi o zachęcenie do pracy, ale i uświadomienie trudów korekcji. Pomóc w tym mogą najbliżsi, którzy powinni zrobić wszystko, aby stworzyć optymalne warunki wspomagające proces leczenia. Postępowanie korekcyjne powinno obejmować także zapewnienie optymalnych warunków środowiskowych, które polegają między innymi na: stworzeniu odpowiednich warunków do nauki i zabawy, zapewnieniu dostatecznej ilości snu, prawidłowym odżywianiu, wykonywaniu ćwiczeń korekcyjnych w domu.

Przykładowe ćwiczenia korekcyjne

1. Pozycja wyjściowa: leżenie przodem (na brzuchu) nogi wyprostowane, ręce wzdłuż tułowia, pod brzuchem zrolowany ręcznik/kocyk.

Ruch: delikatne uniesienie tułowia z napięciem mięśni grzbietu, pośladków i kulszowo – goleniowych z zachowaniem korekcji w odcinku lędźwiowym i piersiowym( wytrzymać ok.15 sek.), rozluźnienie, siad prosty ze skłonem tułowia w przód ( wytrzymać ok. 5 sek.).

Oddziaływanie: wzmacnianie mięśni grzbietu, pośladkowych i kulszowo goleniowych.

2. Pozycja wyjściowa: klęk podparty.

Ruch: wznos jednej wyprostowane kończyny dolnej w górę z równoczesnym ugięciem stawów łokciowych. Napięcie mięśni grzbietu, pośladkowych i kulszowo goleniowych ( wytrzymać ok. 15 sek.) , rozluźnienie, w siadzie płotkarskim wykonać skłon w przód i rozciągnąć mięśnie ( wytrzymać ok. 5 sek.).

Oddziaływanie: wzmacnianie mięśni grzbietu, pośladkowych i kulszowo goleniowych.

3. Pozycja wyjściowa: klęk prosty, ręce w pozycji „skrzydełek”.

Ruch: lekkie pochylenie do przodu z napięciem mięsni grzbietu, pośladkowych i kulszowo goleniowych ( wytrzymać ok.15 sek.), rozluźnienie, w staniu opad tułowia w przód ( wytrzymać ok. 5 sek.).

Oddziaływanie: wzmacnianie mięśni grzbietu, pośladkowych i kulszowo goleniowych.

4. Pozycja wyjściowa: siad ugięty.

Ruch: uniesienie bioder z napięciem mięśni grzbietu, pośladkowych i kulszowo – goleniowych (wytrzymać ok. 15.sek.) rozluźnienie, z pozycji wyjściowej wykonać skłon w przód i rozciągnąć mięśnie ( wytrzymać ok. 5 sek.).

Oddziaływanie: wzmacnianie mięśni grzbietu, pośladkowych i kulszowo goleniowych.

5. Pozycja wyjściowa: Siad prosty, stopy złączone, laska gimnastyczna ułożona poziomo na wysokości łopatek.

Ruch: Skłon tułowia w przód (wytrzymać ok. 15 sek.), jednocześnie rozluźnić mięśnie grzbietu odcinka lędźwiowego kręgosłupa.

Oddziaływanie: rozciąganie prostownika grzbietu w odcinku lędźwiowym oraz mięśni piersiowych.

6. Pozycja wyjściowa: siad na krześle, nogi w rozkroku, laska gimnastyczna ułożona poziomo na wysokości łopatek.

Ruch. Skłon tułowia w przód ( wytrzymać ok. 15 sek.)

Oddziaływanie: rozciąganie prostownika grzbietu w odcinku lędźwiowym oraz mięśni piersiowych.

7. Pozycja wyjściowa: leżenie tyłem ( na plecach) na ławeczce, kończyny dolne poza ławeczką, jedna noga ugięta i przyciągnięta do klatki piersiowej ( ręce obejmują kolano), druga wyprostowana.

Ruch: wypychanie kolana nogi zgiętej przeciwko oporowi ( wytrzymać ok. 15 sek.), rozluźnić, zmienić stronę.

Oddziaływanie: wzmacniane mięśni pośladkowych nogi zgiętej oraz rozluźnianie mięśni biodrowo- lędźwiowych nogi wyprostowanej.

Podsumowanie

Plecy wklęsło-okrągłe to wada postawy, w której równocześnie pojawiają się cechy charakterystyczne dla pleców okrągłych i wklęsłych. W wadzie tej występuje zarówno pogłębienie kifozy piersiowej, jak również lordozy lędźwiowej. Wada powstaje najczęściej w wyniku kompensacji. Oznacza to, że pogłębienie jednej z krzywizn jest pierwotne, natomiast druga powstaje, aby zrównoważyć aspekt mechaniczny i funkcjonalny kręgosłupa. W wyglądzie osoby z plecami okrągło – wklęsłymi można zaobserwować: pogłębienie kifozy piersiowej, wysunięcie głowy do przodu, odstawanie łopatek, pogłębienie lordozy lędźwiowej, wypięty brzuch, uwypuklenie pośladków. Postępowanie korekcyjne jest sumą ćwiczeń korygujących plecy wklęsłe i okrągłe. Należy jednak pamiętać o zasadzie stabilizacji odcinkowej, ponieważ przenoszenie ruchu na sąsiednie odcinki może być szkodliwe (zazwyczaj jest).
W przypadku pleców wklęsło-okrągłych, jak i w przypadku każdej innej wady, podstawą jest ustalenie indywidualnego programu postępowania korekcyjnego z uwzględnieniem umiejscowienia i rozległości wady, etiologii oraz stopnia zaawansowania.

Autor:
mgr Radosław Biały
Fizjoterapeuta