Łokieć golfisty i łokieć tenisisty – przyczyny, objawy oraz metody leczenia zachowawczego

Schorzenia określane mianem łokcia tenisisty i golfisty zaliczane są do grupy entezopatii mięśniowych. W przypadku łokcia tenisisty mówimy o schorzeniu obejmującym mięśnie prostowniki nadgarstka, natomiast w łokciu golfisty zmienione chorobowo okazują się mięśnie zginacze nadgarstka.

Ale zacznijmy od początku, czyli od nazwy, która jest zdecydowanie myląca, zarówno w jednym jak i drugim przypadku. Problemy o charakterze entezopatii w obrębie stawu łokciowego nie dotyczą głównie sportowców, a wręcz przeciwnie, niewielki ich odsetek boryka się z tego typu schorzeniami (około 10%).

Jak zapobiegać lub zmniejszać ryzyko wystąpienia schorzenia? Jakie metody postępowania zachowawczego są skuteczne, oraz co robić aby wspomóc proces zdrowienia? O tym w dalszej części.

Łokieć tenisisty i golfisty – przyczyny i objawy

Zarówno łokieć tenisisty, który występuje zdecydowanie częściej, jak i łokieć golfisty swoje podłoże mają w powtarzających się mikrourazach i przeciążeniach tkanek miękkich. Jeszcze do niedawna dominowała teoria, iż entezopatia mięśni prostowników bądź zginaczy nadgarstka ma podłoże zapalne. Doniesienia naukowe wskazują jednak inaczej, mówiąc iż główna przyczyna leży w  nieprawidłowym ukrwieniu okolicy przyczepu mięśniowego oraz  zmianach strukturalnych włókien kolagenowych tworzących ścięgno.

Jak wygląda droga do powstania entezopatii?

1. schorzenia wywoływane są przez powtarzające się mikrourazy oraz przeciążenia mięśni, będące często wynikiem długiej i nieprzerwanej pracy mięśniowej
2. w konsekwencji powtarzających się urazów organizm uruchamia procesy autonaprawy (produkcja tkanki zbliżonej do uszkodzonego ścięgna, ale o mniejszej wytrzymałości)
3. poddawanie nowej tkanki obciążeniom prowadzi do jej uszkadzania, a w konsekwencji do naderwania ścięgna, powstania zwapnień w obrębie przyczepu oraz tworzenia patologicznych naczyń krwionośnych o charakterze wytwórczym

Kto jest najbardziej narażony?

W przypadku łokcia tenisisty:

• praca biurowa, informatycy
• mechanicy
• monterzy
• kucharze/kucharki

W przypadku łokcia golfisty:

• sporty z elementem rzutów, wspinania się, dźwigania ciężarów
• stolarze
• malarze
• osoby wykonujące prace w ogrodzie

Najczęstszym objawem zarówno w przypadku łokcia tenisisty jak i golfisty jest BÓL, różna jest tylko jego lokalizacja. Łokieć tenisisty prowokuje dolegliwości bólowe po bocznej stronie stawu łokciowego, które nasilają się podczas ruchu wyprostnego nadgarstka oraz podczas prostych, codziennych czynności (podanie ręki podczas witania się czy podniesienie szklanki). Natomiast łokieć golfisty objawia się dolegliwościami po przyśrodkowej stronie stawu łokciowego, które prowokowane są przez zgięcia w stawie nadgarstkowym oraz ruchy pronacji przedramienia (nawracania) zwłaszcza przy zgiętym do 90⁰ stawie łokciowym.

Profilaktyka schorzeń w obrębie stawu łokciowego o charakterze przeciążeniowym

• praca wykonywana w sposób jak najbardziej ergonomiczny -> zmniejszanie obciążeń
• częste przerwy -> odpoczynek dla struktur najbardziej obciążonych
• regularne wykonywanie ćwiczeń rozciągających oraz wzmacniających -> poprawa ukrwienia, elastyczności oraz zwiększenie odporności na obciążenia
• szybka reakcja przy pojawianiu się pierwszych dolegliwości bólowych -> całkowite odciążenie lub zmniejszenie obciążeń

Autoterapia łokcia golfisty i tenisisty

Metody postępowania zachowawczego – łokieć golfisty i tenisisty

1. Odciążenie zmienionych chorobowo struktur

Główną przyczyną patologicznych zmian jest przeciążenie struktur ścięgnisto-mięśniowych, dlatego też pierwszym krokiem postępowania powinno być odciążenie oraz relaksacja obciążonych tkanek. Dzięki odciążeniu dajemy tkance szansę na wytworzenie dobrej jakości tkanki zastępczej.

2. Terapia manualna

Terapia manualna skupia się na odbarczeniu przeciążonych mięśni oraz na stworzeniu optymalnych warunków do przebudowy uszkodzonych tkanek ścięgna. Największą skuteczność wykazują:

• masaż poprzeczny wykonywany w obrębie miejsc zmienionych chorobowo – ma na celu poprawę ukrwienia, zachowania prawidłowej ruchomości oraz zapobieganie tworzeniu się „sklejających” blizn. Masaż posiada dwie fazy: aktywną oraz rozluźnienia i wykonywany jest w cyklu: dociśnięcie – przesunięcie – rozluźnienie. Chwilowe rozluźnienie pozwala na powrót ukrwienia, a wręcz lokalne przekrwienie, które przyczynia się do zmniejszenia dolegliwości bólowych (uwalnianie histaminy).

 

• techniki mięśniowo-powięziowe obejmujące całą kończynę górną – techniki mają na celu przywrócenie prawidłowego tonusu mięśniowego, ślizgów pomiędzy tkankami oraz elastyczności w obrębie całej kończyny. Dolegliwości bólowe lokalizujące się w obrębie stawu łokciowego wymagają postępowania w obrębie całej kończyny górnej, a nie tylko w miejscach zmienionych chorobowo.
• manipulacja wg Mills`a (poprzedzona masażem poprzecznym)

3. Terapia falą uderzeniową

Terapia bazuje na wysokoenergetycznych falach dźwiękowych, które dzięki swoim specyficznym właściwościom (wysokie skokowe ciśnienie uwalniane w bardzo krótkim czasie) okazują się niezwykle skuteczne w leczeniu entezopatii – skuteczność zabiegu wynosi 65-95%.

Istotą terapii jest wywołanie mikrouszkodzeń, które w następstwie prowadzą do stymulacji procesów regeneracyjnych. Dochodzi do tworzenia nowych naczyń krwionośnych, uwalniania enzymów będących prekursorami  regeneracji tkanek, a także zwiększonej produkcji kolagenu (przebudowa uszkodzonej tkanki). Wśród innych istotnych oddziaływań wyróżnia się redukcję dolegliwości bólowych, do której dochodzi w wyniku selektywnej degeneracji włókien nerwowych C (włókna odpowiadają za przewodzenie bólu). W przypadku schorzeń o charakterze entezopatii, równie istotne okazuje się rozbijanie poprzez fale złogów wapniowych zlokalizowanych w tkankach miękkich (złogi przyczyniają się do zaburzonej ruchomości oraz dolegliwości bólowych).

4. Kinesiology taping

Kinesiology taping stanowi uzupełnienie prowadzonej terapii, zastosowanie mają przede wszystkim aplikacje odciążające i zmniejszające napięcie, a także w przypadku występujących obrzęków, aplikacje limfatyczne ( przeciwobrzękowe).

5. Ostrzykiwania osoczem bogatopłytkowym

Ze względu na autogenny charakter osocza (pozyskiwane jest z krwi pacjenta) jest to bezpieczna forma leczenia, która pomimo braku istotnych doniesień naukowych na temat jej skuteczności, daje pozytywne efekty. Osocze bogatopłytkowe zawiera czynniki wzrostu, które mają za zadanie pobudzać procesy regeneracyjne w tkankach. Skuteczność terapii uzależniona jest w dużej mierze od stanu ścięgna i jego ukrwienia – duże zaburzenia w obrębie naczyń krwionośnych nie rokują poprawy i stanowią wskazanie do interwencji chirurgicznej.

Uwaga:
Ostrzykiwania sterydowymi lekami przeciwzapalnymi wpływają niekorzystnie na strukturę włókien kolagenowych, prowadząc  do ich osłabienia i zwiększonego ryzyka kolejnego urazu. Negatywne konsekwencje nadmiernego stosowania leków sterydowych obserwowane są także w obrębie chrząstki stawowej oraz tkanek miękkich otaczających staw.

Opracowała mgr Katarzyna Kumor, Fizjoterapeuta