Jak smartfony wpływają na nasze zdrowie? Jakie skutki dla narządu ruchu może mieć częste korzystanie ze smartfonów?

Rozwijający się świat technologii sprawia, iż nasze codzienne funkcjonowanie jest ściśle związane z coraz to nowymi gadżetami. Nie wyobrażamy sobie sytuacji by nie mieć dostępu do internetu, nie móc dzwonić, sprawdzać maili czy pracować. Obecnie smartfony służą nam do wielu czynności, co ma swoje odzwierciedlenie w stale rosnących liczbach - badania pokazują, iż spędzamy z telefonem w ręce od pół godziny do dwóch godzin dziennie. W skrajnych przypadkach liczby te są znacznie większe i najczęściej dotyczą młodych ludzi, którym od wczesnego dzieciństwa towarzyszyły tablety i smartfony. Niestety nasza „miłość” do gadżetów sprawia, iż cierpimy, może nie od razu, ale sumujące się mikrourazy prowadzą do poważnych problemów zdrowotnych.

Coraz częściej spotkać się można z określeniami „smartfonowy kciuk” czy „smsowa szyja”  co pokazuje, iż skala problemów zdrowotnych będących konsekwencją użytkowania smartfonów jest coraz większa.

Smartfonowy kciuk czyli zespół de Quervaina

Zespół de Quervaina należy do grup schorzeń nazywanych entezopatiami, czyli zmian chorobowych przyczepów ścięgnistych. Zespół ten charakteryzuje się silnymi dolegliwościami bólowymi w obrębie kciuka i nadgarstka, które uniemożliwiają wykonywanie podstawowych czynności.

Zdecydowanie najczęstszą przyczyną choroby są regularne przeciążenia prowadzące do urazów ścięgien mięśniowych. Zmiany te są konsekwencją powtarzanych czynności, w których dominuje dość mocny chwyt i odwiedzenie kciuka (muzycy, malarze, stolarze, tenisiści). Coraz częściej jednak obserwuje się pojawiający się zespół de Quervaina u osób zbyt często korzystających ze smartfonów. Wśród innych, rzadszych przyczyn wymienia się urazy w obrębie nadgarstka oraz dalszej nasady kości promieniowej.

Zespół de Querveina przebiega ze stanem zapalnym pochewki ścięgnistej, w której przechodzi ścięgno mięśnia odwodziciela długiego kciuka oraz mięśnia prostownika krótkiego kciuka. Mechanizm powstania zespołu jest następujący:

• w wyniku powtarzających się mikrourazów dochodzi do konfliktu na linii ścięgno-pochewka ścięgnista
• chroniczne drażnienie pochewki przez ścięgno prowadzi do stanu zapalnego, przebiegającego najczęściej z obrzękiem
• w konsekwencji utrzymującego się stanu zapalanego dochodzi do włóknienia pochewki ścięgnistej, które prowadzi dalej do pogrubienia jej ścian, zwężenia kanału oraz zwiększonej kompresji na ścięgno mięśnia

Jak rozpoznać zespół de Quervaina?

Wśród charakterystycznych objawów zespołu de Quervaina wyróżnia się:

• ból w okolicy kciuka, nadgarstka oraz przedramienia lokalizujący się przede wszystkim po stronie promieniowej
• nasilanie dolegliwości bólowych w trakcie poruszania kciukiem oraz dłonią - głównie zaciskanie dłoni oraz przywiedzenie dłoni
• wyczuwalne jest pogrubienie i napięcie ścięgien, czasami pojawiają się guzki podskórne
• uciśnięcie okolicy wyrostka rylcowatego (ok. 1 cm powyżej) wywołuje bardzo silny ból
• wypadanie przedmiotów z ręki
• zaczerwienie okolicy kciuka, obrzęk oraz podwyższona temperatura zajętych tkanek

Leczenie zespołu de Quervaina

Podstawowym założeniem leczenia jest całkowite unikanie lub ograniczenie czynności przeciążających tkanki zajęte chorobowo. Czasami, w stanach mniej zaawansowanych, taka forma postępowania jest wystarczająca. Jednak zdecydowanie częściej utrzymujące się dolegliwości bólowe wymagają postępowania fizjoterapeutycznego, a czasami nawet interwencji chirurgicznej. Wśród zabiegów fizjoterapeutycznych zastosowanie mają zabiegi o działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym: krioterapia, laseroterapia, jonoforeza, masaż wirowy, a także specjalistyczne zabiegi manualne oraz ćwiczenia, ukierunkowane na przywracanie prawidłowych ślizgów oraz ruchomości w stawach. Brak efektów leczenia zachowawczego oraz farmakologicznego stanowi wskazanie do postępowania chirurgicznego, które polega na poszerzeniu światła pochewki ścięgnistej oraz odbarczeniu ścięgien mięśni odwodziciela długiego kciuka oraz prostownika krótkiego.

Reklama

Zaburzenia postawy ciała jako konsekwencja nadmiernego używania smartfonów

Na spacerze, w tramwaju, w pracy czy w szkole, a nawet w wannie …. dosłownie wszędzie korzystamy ze smartfonów, które stały się nieodzowną częścią naszego życia. To w jaki sposób wpływa wielogodzinne użytkowanie smartfona na stan naszego kręgosłupa oraz postawę ciała, powinno nas trochę zatrzymać i zmusić do refleksji.

Nie bez znaczenia jest fakt, iż od dawna funkcjonuje określenie „syndrom sms-owej szyi” (text Neck syndrome). Smsowa szyja to nic innego, jak zaburzona postawa ciała charakteryzująca się pochyleniem głowy do przodu z jednoczesną protrakcją barków (wysunięcie w przód) oraz pogłębioną kifozą piersiową. Postawa ta utrzymywana często przez wiele godzin w ciągu dnia jest najlepszą drogą do rozwinięcia się zmian zwyrodnieniowych w odcinku szyjnym kręgosłupa, a także uszkodzeń w obrębie krążków międzykręgowych oraz bolesnych przeciążeń tkanek miękkich.

Zrozumienie skutków do jakich prowadzi długotrwałe pochylanie głowy nad wyświetlaczem smartfona obrazuje poniższa grafika

Ludzka głowa waży średnio ok. 4-4,5 kg i jeśli utrzymywana jest w pozycji wyprostowanej nie stanowi dużego obciążenia dla kręgosłupa i struktur go wzmacniających. Ale jeśli tylko pochylimy głowę do przodu, obciążenia stają się dużo większe, i tak:

• głowa ustawiona prosto – obciążenie 5 kg
• pochylenie głowy o 15⁰ - obciążenie 12 kg
• pochylenie głowy o 30⁰ - obciążenie 18 kg
• pochylenie głowy o 45⁰ - obciążenie 22 kg
• pochylenie głowy o 60⁰ - obciążenie 27 kg

Tak duże i często wielogodzinne obciążenia wpływają w sposób destrukcyjny na tkanki kostne (przyczyniając się do zmian zwyrodnieniowych) jak i tkanki miękkie (prowadząc do silnych dolegliwości bólowych. Mimo, iż największe obciążenia skierowane są na kręgosłup szyjny, to także odcinek piersiowy i lędźwiowy poddawane są działaniu niekorzystnych sił. Wynika to ze zmiany środka ciężkości i próby odzyskiwania prawidłowego ustawienia przez odcinki położone niżej. W celu zrównoważenia nadmiernego pochylenia głowy, kręgosłup piersiowy przesuwa się do tyłu, a odcinek lędźwiowy wypycha biodra do przodu. Utrzymujące się dłużej zaburzenia postawy prowadzą w konsekwencji do jej utrwalenia i pojawienia się dolegliwości we wszystkich odcinkach kręgosłupa:

• ból w obrębie szyi
• ból i promieniowania do kończyn górnych
• mrowienie i ból między łopatkami
• ból w odcinku lędźwiowo-krzyżowym z promieniowaniem do kończyn dolnych

Reklama

Inne negatywne skutki korzystania ze smartfonów

Smartfony poza dolegliwościami bólowymi wynikającymi z przeciążenia naszego ciała, coraz częściej prowokują zaburzenia na tle psychicznym. Psychologowie alarmują, że skala problemów z jakimi zgłaszają się pacjenci zatacza coraz szersze koło. Uzależnienie od gadżetów prowadzi do szeregu różnorodnych zaburzeń, które określane są już nawet mianem „idisorder” (disorder – dolegliwość, termin idisorder nawiązuje się gadżetów firmy Apple).

Wśród zaburzeń wyróżnia się:

• problemy z koncentracją
• obsesje
• lekceważenie innych osób
• zaburzenia snu (podświetlane ekrany tabletów czy smartfonów mają negatywny wpływ na produkcję melatoniny – hormonu regulującego rytm dobowy)
• nadmierne pobudzenie

Możliwości ograniczania oraz zapobiegania powstającym przeciążeniom w obrębie aparatu ruchu

Czy w dzisiejszych czasach można zrezygnować ze smartfona? Myślę, że nie. Postępu cywilizacji nie da się zatrzymać, nie da się zrezygnować z udogodnień jakie dają nam telefony i komputery. Ale warto uświadomić sobie jakie niosą zagrożenia i jak skutecznie im przeciwdziałać. A jest to możliwe.

Przede wszystkim należy unikać niewłaściwych pozycji ciała, które nadmiernie obciążają nasze ciało.

Kolejnym ważnym aspektem jest ruch, organizm człowieka przystosowany jest do ruchu i właśnie tego ruchu brakuje naszym mięśniom. Jeszcze kilka, kilkanaście lat temu aby załatwić różne sprawy trzeba było wyjść z domu, pójść pieszo lub pojechać rowerem. Obecnie wiele spraw załatwiamy z domu, wykorzystując telefony i komputery. Brak ruchu jest dla nas bardzo szkodliwy, dlatego warto pamiętać o kilku prostych zasadach:

• częste zmiany pozycji i „rozruszanie” głowy wykonywane przynajmniej co godzinę

• przeciąganie się wykonywane nawet co kilkanaście minut (wpływa korzystnie na redukcję wzmożonego napięcia)
• częste wstawanie i zrobienie choć kilku kroków
• unoszenie głowy i skupienie wzroku na punkcie zlokalizowanym w pewnej odległości
• codzienna aktywność fizyczna – dowolna forma ruchu, która angażuje różnorodne partie mięśniowe. Bieganie, pływanie, jazda na rowerze, nordic walking czy zajęcia grupowe wpływają korzystnie na dotlenienie i odżywienie mięśni, a także poprawiają ich kondycję, co sprawia że lepiej znoszą obciążenia jakim są poddawane każdego dnia
• gimnastyka poranna i wieczorna – krótkie ćwiczenia (ok. 10-15 minut) poprawiające elastyczność mięśni w obrębie kręgosłupa, a także korygujące zaburzoną postawę ciała.